Świadectwo pracy to podstawowy dokument zawierający informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych w kolejnych miejscach zatrudnienia. Zasady jego wydawania i prostowania określa kodeks pracy oraz rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki socjalnej z 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (DzU z 2016 r., poz. 2292).
Pracownik, który otrzymał wadliwe świadectwo pracy, może w ciągu 7 dni od otrzymania tego dokumentu wystąpić do pracodawcy o jego sprostowanie. Pracodawca ma obowiązek pouczyć go o tym uprawnieniu w treści świadectwa.
Jeśli firma nie uwzględnieni wniosku pracownika i odmówi sprostowania, musi go o tym zawiadomić – na piśmie lub elektronicznie – w terminie 7 dni od dnia wpływu podania (§ 7 ust. 1 ww. rozporządzenia). Pracownik ma wówczas prawo wystąpić z żądaniem sprostowania dokumentu do sądu pracy. Pozew może złożyć w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie.
Pracownik może wystąpić z powództwem o sprostowanie świadectwa także wtedy, gdy nie otrzyma od pracodawcy żadnej odpowiedzi w powyższym terminie.
Obowiązek w wyroku
W razie uwzględnienia przez sąd powództwa o sprostowanie świadectwa pracy, pracodawca musi wydać pracownikowi nowe świadectwo pracy niezwłocznie, nie później niż w ciągu trzech dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tej sprawie (§ 7 ust. 2 ww. rozporządzenia). Niewykonanie tego obowiązku stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 282 § 2 k.p.).
Podwładny może wymusić na firmie wydanie prawidłowego świadectwa pracy wszczynając postępowanie egzekucyjne na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. W razie odmowy wydania sprostowanego dokumentu, wyrok sądu podlega bowiem wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, w trybie egzekucji świadczeń niepieniężnych (art. 1050 i nast. k.p.c.). W zakresie tego postępowania sąd może nakładać na pracodawcę grzywny przymuszające do wykonania wyroku. Przy czym w jednym postanowieniu może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 10 tys. złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie tej kary okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych.
Wymierzając pracodawcy grzywnę sąd orzeka jednocześnie na wypadek jej nieściągnięcia o zamianie grzywny na areszt, stosując przelicznik określony w k.p.c.
Ostatecznie więc, wobec pracodawcy odmawiającego wydania nowego świadectwa pracy, sąd może zastosować nawet areszt. Stanowi to dość surową sankcję za odmowę wykonania wyroku.
Wadliwe rozwiązanie
W razie prawomocnego wyroku sądu o przywróceniu pracownika do pracy lub przyznaniu mu odszkodowania z tytułu niezgodnego z przepisami wypowiedzenia mu umowy lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia, pracodawca – na żądanie pracownika – ma obowiązek uzupełnić treść wydanego mu wcześniej świadectwa pracy o dodatkową informację o tym orzeczeniu.
Jeśli jednak wyrok zapadł w związku z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, firma musi w ciągu 3 dni od uprawomocnienia się orzeczenia wydać mu nowe świadectwo pracy, zawierające informację o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę (§ 7 ust. 4 ww. rozporządzenia). Przewidziano tu więc obowiązek wskazania fikcyjnego sposobu rozwiązania umowy. Ma to na celu ułatwienie zwolnionemu zdobycia nowej pracy, co w przypadku świadectwa pracy wskazującego na rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym zwykle bywa znacznie utrudnione.
Pracodawca nie ma więc obowiązku zamieszczania takiej fikcyjnej informacji, jeśli do rozwiązania umowy o pracę doszło z przyczyn niezawinionych przez podwładnego (na podstawie art. 53 k.p.).
Po sprawie o odszkodowanie
Również w razie uwzględnienia przez sąd pracy powództwa pracownika o odszkodowanie w związku z niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy, firma ma obowiązek wydać mu nowe świadectwo. Powinna to uczynić w ciągu 3 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w tej sprawie.
Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach
O czym pamiętać
- w razie wygrania przez pracownika procesu związanego z rozwiązaniem umowy o pracę lub o sprostowanie świadectwa pracy, najpóźniej w dniu wydania mu nowego świadectwa, firma powinna usunąć z jego akt osobowych i zniszczyć poprzednio wydane świadectwo pracy
- w razie śmierci pracownika, pracodawca sporządza świadectwo pracy i włącza je do akt osobowych zmarłego; na wniosek małżonka lub innej osoby uprawnionej do ubiegania się o rentę rodzinną albo – w razie ich braku – innej osoby będącej spadkobiercą tego pracownika, wydaje im świadectwo w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia wniosku
- w celu rozwiązania umowy o pracę nie można poprzestać tylko na wydaniu świadectwa pracy; konieczne jest wręczenie pracownikowi wypowiedzenia lub pisma o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia
W areszcie członek zarządu lub dyrektor
Jeżeli pracodawcą jest osoba prawna (np. spółka z o.o.) lub inna organizacja, środkom przymusu podlega jej pracownik odpowiedzialny za niezastosowanie się do wezwania w sprawie sprostowania świadectwa pracy. Gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, środkom przymusu podlegają osoby uprawnione do jej reprezentowania – np. członkowie zarządu czy dyrektorzy. Warto zaznaczyć, że według regulacji art. 10501 § 1 k.p.c. sąd, na wniosek byłego pracownika, może – zamiast stosowania grzyw – zagrozić firmie nakazaniem zapłaty na rzecz pracownika określonej sumy pieniężnej za każdy dzień zwłoki.
Czego unikać
- odmowy wydania sprostowanego świadectwa pracy po wyroku sądu
- odmowy wydania nowego świadectwa pracy, gdy pracownik wygrał proces i wykazał wadliwość dyscyplinarki
- uzależniania wydania świadectwa pracy od uprzedniego rozliczenia się z firmą
