Obowiązkiem pracodawcy jest wyposażenie pracownika w narzędzia pracy niezbędne do jej realizacji, uwzględniające jednocześnie specyfikę zadań. Narzędzia te powinny zapewniać bezpieczne wykonywanie pracy i tym samym nie powodować zagrożenia dla zdrowia i życia zatrudnionych.
W przypadku osób wykonujących zadania służbowe poza siedzibą firmy, narzędziem pracy często jest samochód. Powinien on spełniać wymagania zawarte w przepisach określających tzw. warunki techniczne i zakres niezbędnego wyposażenia. Przestrzeganie norm technicznych jest konieczne – warunkuje bowiem dopuszczenie pojazdu do ruchu. Wraz z nadejściem jesiennej aury może powstać dylemat – czy pracodawca ma obowiązek dokonać wymiany opon z letnich na zimowe w samochodach służbowych.
Pracownicy mobilni przemieszczający się z miejsca na miejsce wykonują swoje zadania wykorzystując samochody – prywatne lub służbowe. Stan tych pojazdów, głównie służbowych, ma szczególnie istotne znaczenie. Ich warunki techniczne, w tym odnoszące się do ogumienia, reguluje rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Zgodnie z jego § 11 ust. 5, pojazd powinien być wyposażony w ogumienie pneumatyczne, o nośności dostosowanej do nacisku koła, oraz dostosowane do jego maksymalnej prędkości. Stopień zużycia ogumienia powinien spełniać normy określone w rozporządzeniu.
Póki co żaden przepis nie przewiduje obowiązku wymiany opon letnich czy całorocznych na zimowe – w zależności od pory roku. Wymiana ogumienia na zimowe jest więc wyłącznie dobrą wolą pracodawcy. Nie jest to obowiązek prawny.
Osoba, która ma świadczyć pracę korzystając z samochodu wyposażonego w opony letnie w okresie zimowym, może mieć wątpliwości, czy polecenie wyjazdu służbowego będzie legalne i czy powinna je wykonać. Źródłem wątpliwości mogą być przepisy bhp, które zobowiązują pracodawcę do dbania o życie i zdrowie pracowników przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W ocenie podwładnego niewyposażenie samochodu na sezon zimowy w „zimówki" może oznaczać, że warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia. To zaś może być powodem powstrzymania się od obowiązków służbowych. Jednak czy taka ocena jest prawidłowa i czy faktycznie podwładny ma prawo powstrzymać się od pracy do czasu wyposażenia pojazdu w opony zimowe?
Należy zauważyć, że wyposażenia samochodu w opony letnie – niezależnie od sezonu – nie można oceniać w kategoriach naruszenia przepisów bhp. Samochód posiadający niezużyte opony letnie spełnia wymogi techniczne określone w odrębnych przepisach w zakresie ogumienia. Ponadto stwierdzenie, że auto na letnich oponach w sezonie zimowym powoduje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika to wniosek zbyt daleko idący. Bezpośrednie zagrożenie występuje bowiem tylko wówczas, gdy możliwość wystąpienia skutku zagrożenia w postaci utraty zdrowia czy życia jest z wielkim stopniem prawdopodobieństwa pewne i bardzo bliskie.
Uwzględniając tę argumentację należy przyjąć, że powstrzymanie się od świadczenia pracy samochodem wyposażonym w ogumienie letnie w sezonie zimowym jest nieuzasadnione. Odstąpienie od wykonywania obowiązków mogłoby być natomiast zasadne, gdyby opony były całkowicie zużyte lub gdyby pojazd nie spełniał wymogów technicznych.
Autor jest prawnikiem, ekspertem prawa pracy
