Kontrola inspektora pracy zmierzająca do ustalenia i udokumentowania stanu faktycznego nie jest celem samym w sobie. Ma wymusić na pracodawcy określone działania i wyeliminować zauważone naruszenia. Gdy inspektor wystawia protokół, oznacza to, że podczas wizyty w zakładzie ujawnił nieprawidłowości. Sporządzenie tego dokumentu i jego podpisanie przez pracodawcę nie daje jednak podstaw do przyjęcia, że wszystkie kwestie między inspektorem a pracodawcą zostały wyjaśnione.
Ustalenia w protokole stwierdzające nieprawidłowości w działalności pracodawcy – zarówno te dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, jak i prawnej ochrony pracy nie mogą pozostać bez odpowiedzi. Inspektor jest bowiem zarówno organem kontroli, jak i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy. Za pomocą odpowiednich instrumentów ma więc prawo wpływać na pracodawcę, aby ten podjął działania zmierzające do należytego przestrzegania prawa pracy. Służą temu nakaz, wystąpienie i polecenie.