- Chcemy rozpocząć współpracę z nowym kontrahentem, podjęliśmy negocjacje w sprawie zawarcia umowy. Zleceniobiorca nalega, abyśmy wystawili weksel in blanco. Nigdy wcześniej nie mieliśmy do czynienia z tego typu formą zabezpieczenia umowy i mamy obawy co do jej bezpieczeństwa. Na co powinniśmy zwrócić uwagę, ustalając szczegóły porozumienia? – pyta czytelniczka.
Weksel obliguje jego wystawcę lub trasata do uiszczenia wskazanej w nim kwoty w określonym terminie na rzecz remitenta. Weksel in blanco (inaczej zwany niezupełnym) charakteryzuje się tym, że w momencie wystawienia nie zawiera wszystkich elementów określonych w ustawie z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (dalej: prawo wekslowe). Elementy te są różne w zależności od tego, czy mamy do czynienia z wekslem trasowanym czy własnym >patrz tabela.
Już brak jednego z wymienionych w tabeli elementów skutkuje nadaniem wekslowi miana in blanco. Skrajnym przypadkiem jest tzw. weksel goły, czyli czysty blankiet wekslowy, na którym widnieje tylko podpis wystawcy (dłużnika).
Wyeliminować ryzyko
Weksel in blanco jest typem weksla najczęściej stosowanym do zabezpieczania transakcji. Niewątpliwie ułatwia wykonawcy zlecenia ewentualne egzekwowanie należności przed sądem. Ryzyko kradzieży weksla lub nieuczciwości remitenta często budzi u wystawcy obawy przed popełnieniem błędu, który mógłby narazić go na szkodę. Nie da się go w stu procentach wyeliminować, jednak sytuację dłużnika może poprawić precyzyjnie sporządzona umowa wekslowa. Powinna ona zostać skonstruowana w taki sposób, aby możliwie jednoznacznie wskazywać na powiązanie z danym wekslem. W takim celu należy na wekslu wypisać jak najwięcej znanych danych takich, jak: miejsce jego wystawienia, datę wystawienia (nie należy obawiać się jej wpisywania, gdyż zgodnie z art. 70 prawa wekslowego jego przedawnienie następuje po trzech latach od dnia płatności weksla) czy oznaczenie.
W ramach dodatkowego zabezpieczenia można zawrzeć na wekslu
- klauzulę „nie na zlecenie", która zgodnie z art. 11 prawa wekslowego zabrania przenoszenia prawa do niego na osoby trzecie oraz
- informację, że została sporządzona do niego umowa wekslowa.
W umowie dobrze jest zaznaczyć, kiedy i na jakich warunkach weksel może zostać wykorzystany oraz powołać się na zawarte na wekslu informacje.
Uwaga! Wystawienie weksla in blanco ma zastosowanie również w przypadku trudności z oszacowaniem kosztów wykonania zlecenia podczas zawierania umowy.
Przykład
Spółka zawarła umowę z kontrahentem na wykonanie urządzenia według ściśle określonego projektu, którego realizacja została wyceniona na 150 tys. zł + VAT. Jako zabezpieczenie transakcji spółka wystawiła weksel in blanco z pominięciem oznaczenia kwoty oraz daty płatności. Po zrealizowanym zleceniu otrzymała fakturę, której nie zapłaciła w terminie. W związku z tym remitent wypełnił weksel na kwotę należności głównej oraz odsetek (5500 zł), wskazując przy tym 14-dniowy termin wykupu. Spółka wykupiła weksel w terminie.
Ewidencja księgowa u zamawiającego:
1. Pozabilansowe ujęcie weksla:
Ma „Zobowiązania warunkowe – weksle własny in blanco"
150 000 zł
2. Otrzymanie faktury za wykonane zlecenie:
Wn „Rozliczenie zakupu" 150 000 zł
Wn „VAT naliczony i jego rozliczenie" 34 500 zł
Ma „Rozrachunki z kontrahentami" 184 500 zł
3. Wypełnienie weksla in blanco i wezwanie spółki do jego wykupu:
Wn „Rozrachunki z kontrahentami" 184 500 zł
Wn „Koszty finansowe" 5500 zł
Ma „Zobowiązania wekslowe" 190 000 zł
4. Wykupienie weksla:
Wn „Zobowiązania wekslowe" 190 000 zł
Ma „Rachunek bieżący" 190 000 zł
5. Wyksięgowanie zobowiązania warunkowego z ewidencji pozabilansowej:
Wn „Zobowiązania warunkowe – weksel własny in blanco"
150 000 zł
pozabilansowo:
bilansowo:
W chwili wystawienia weksla in blanco stanowi on zobowiązanie warunkowe. Zobowiązanie wekslowe powstaje dopiero wówczas, gdy weksel zostanie wypełniony, co w praktyce oznacza jego uzupełnienie o wszystkie elementy wymagane przez prawo wekslowe.
W informacji dodatkowej
Chociaż w księgach rachunkowych weksle in blanco są ewidencjonowane wyłącznie pozabilansowo, to wzmiankę o ich wystawieniu ujawnia się w informacji dodatkowej. Obowiązek ten wynika z załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, który wskazuje, że w dodatkowych informacjach i objaśnieniach należy ująć wzmiankę o zobowiązaniach warunkowych, w tym również udzielonych przez jednostkę gwarancjach i poręczeniach, także wekslowych.
Temat zobowiązań warunkowych został również szeroko opisany w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe", który został opracowany w głównej mierze na podstawie zapisów zawartych w MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe".
Co powinien zawierać weksel
Weksel trasowany (art. 1 prawa wekslowego)
1) nazwa „weksel" w samym tekście dokumentu w języku, w jakim go wystawiono;
2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata); 4) oznaczenie terminu płatności; 5) oznaczenie miejsca płatności; 6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla; 8) podpis wystawcy weksla.
Weksel własny (art. 101 prawa wekslowego)
1) nazwę „weksel", w samym tekście dokumentu w języku, w jakim go wystawiono;
2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) oznaczenie terminu płatności; 4) oznaczenie miejsca płatności; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla; 7) podpis wystawcy weksla.
Źródło: opracowanie własne
