Wniosek rodzica o dodatkowy urlop macierzyński to nie prośba, ale żądanie

Bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego macierzyńskiego pracownik ma prawo do dodatkowej pauzy macierzyńskiej w wymiarze do:

- sześciu tygodni – gdy przy jednym porodzie urodziło się jedno dziecko,

- ośmiu tygodni – z racji urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Ten nadprogramowy urlop, określony w art. 1821 § 1 k.p. w zw. z art. 180 § 1 k.p., przysługuje zarówno pracownicy, jak i zatrudnionemu na etacie ojcu wychowującemu dziecko. Przy czym tata może z niego skorzystać, gdy:

- matka wybrała pełną pulę podstawowego macierzyńskiego,

- zrezygnowała z części tego urlopu,

- zmarła (art. 180 § 5 i 7 k.p.).

Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z urlopu dodatkowego może skorzystać tylko jedno z nich (art. 1891 k.p.). Nie ma jednak do niego prawa rodzic dziecka, które urodziło się martwe albo zmarło w czasie podstawowej części tego urlopu (art. 1821 § 6 k.p. w zw. z art. 1801 § 1 i 2 k.p.).

Prawo negocjacji

Z brzmienia art. 1821 § 1 k.p. jednoznacznie wynika, że dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się bezpośrednio po wykorzystaniu jego podstawowego wymiaru. Nie ma jednak przeszkód, aby w drodze indywidualnych ustaleń między pracodawcą a rodzicem wykorzystać go w innym, nieodległym terminie, gdy jest to uzasadnione. Może tak być, gdy np. obecność pracownika jest niezbędna po podstawowym macierzyńskim z uwagi na konieczność wykonania ważnego zadania służbowego (takie stanowisko wynika z poglądów doktryny, m.in. z Komentarza do kodeksu pracy pod red. Kazimierza Jaśkowskiego, Tom I, Komentarz Lex, 9 wyd., Warszawa 2014, str. 665).

Bez weta

Przy udzielaniu urlopów macierzyńskich tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom kalendarzowym (art. 1821 § 7 k.p.). Dodatkowego udziela się jednorazowo albo w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej, w wymiarze tak rozumianego tygodnia lub jego wielokrotności (art. 1821 § 2 k.p.).

Dodatkowego urlopu macierzyńskiego szef udziela na pisemny wniosek pracownika. Co do zasady zatrudniony powinien go złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed startem korzystania z tego uprawnienia. Pracodawca musi go wtedy uwzględnić (art. 1821 § 3 k.p.). Jednak art. 1791 k.p. określa drugi termin na złożenie tego wniosku. Dotyczy on rodzica, który od razu chce wnioskować o udzielenie mu wszystkich urlopów związanych z macierzyństwem w ich pełnych wymiarach. Pismo w tej sprawie powinien złożyć w terminie nieprzekraczającym 14 dni po porodzie. Również to podanie jest dla szefa wiążące.

We wniosku o udzielenie dodatkowego macierzyńskiego pracownik obowiązkowo określa termin jego zakończenia. Gdy zaś chodzi o jego drugą transzę, wskazuje datę zakończenia części pierwszej oraz okres dotychczas wykorzystanej przerwy (art. 1821 § 4 k.p.).

Opieka na część etatu

Dodatkowy urlop macierzyński pracownik może łączyć z pracą w swojej firmie. Może ją jednak podjąć w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego etatu. Dodatkowego urlopu udziela mu się wtedy na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy (art. 1821 § 5 k.p.). Zatrudniony podejmuje swoje firmowe obowiązki po złożeniu pisemnego wniosku z zachowaniem co najmniej 14-dniowego wyprzedzenia. Obowiązkowo musi w nim podać wymiar czasu pracy i okres, przez który zamierza łączyć dodatkowy urlop macierzyński z wykonywaniem zadań służbowych. Taki wniosek szef musi uwzględnić, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy świadczonej przez tego rodzica. O przyczynie odmowy uwzględnienia tego wniosku pracodawca informuje go na piśmie (art. 1821 § 6 k.p.).

Ważne! Wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego składa się do akt osobowych pracownika w części B (§ 6 ust. 2 pkt 2 lit. h rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika).

—Anna Borysewicz, adwokat

podstawa prawna: art. 1791, art. 180 § 1, 5 i 7, art. 1801 § 1–2, art. 1821, art. 1831 § 1 oraz art. 1891 kodeksu pracy – ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502)

podstawa prawna: § 6 ust. 2 pkt 2 lit. h rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.)