Które uprawnienia zależą od stażu pracy

Pod pojęciem zakładowego stażu pracy rozumie się łączny okres pozostawania w stosunku pracy u tego samego pracodawcy. Przy jego obliczaniu nie ma znaczenia wymiar czasu pracy czy przerwy między kolejnymi okresami zatrudnienia. Nie jest tu też ważny tryb oraz przyczyny rozwiązania kolejnych stosunków pracy z tym samym pracodawcą.

Ile do rozstania

Zakładowy staż pracy wpływa przede wszystkim na długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę etatowca, jeżeli był on zatrudniony na czas nieokreślony. Zgodnie bowiem z art. 36 § 1 k.p. okres wymówienia angażu na czas nieokreślony zależy od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

- dwa tygodnie, jeżeli pracownik był w tej firmie krócej niż sześć miesięcy,

- miesiąc, jeżeli pracował co najmniej sześć miesięcy,

- trzy miesiące, jeżeli angażowano go przez co najmniej trzy lata.

Zatem im dłużej zatrudniony był na etacie u pracodawcy, tym później nastąpi finisz jego współpracy.

W czasie wypowiedzenia

Przy ustalaniu zakładowego stażu należy wliczać także okres zatrudnienia przypadający w czasie wypowiedzenia. Wyraźnie podkreślał to Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 6 lipca 2011 r. (II PK 12/11). Podniósł, że staż, od którego zależy okres wymówienia, trwa do końca rozwiązania umowy, a nie do dnia jego rozpoczęcia. Zatem o długości przewidzianych w art. 36 § 1 k.p. okresów wymówienia decyduje staż pracy, który podwładny osiągnie w dniu rozwiązania stosunku pracy, a nie w dniu wręczania mu wymówienia. Aby więc prawidłowo obliczyć okres wypowiedzenia, firma musi przede wszystkim ustalić, jaki staż pracy będzie miał pracownik, którego dotyczy ta decyzja, w momencie rozwiązania się jego umowy.

Czas na poszukiwania

Zakładowy staż pracy pośrednio wpływa też na to, ile zwolnienia od pracy będzie miał osoba, która w okresie wypowiedzenia poszukuje nowej pracy. W myśl art. 37 § 1 k.p. w czasie wymówienia angażu dokonanego przez pracodawcę podwładnemu przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy. Za te dni zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wymiar tego zwolnienia wynosi:

- dwa dni robocze – w okresie wymówienia nieprzekraczającego miesiąca,

- trzy dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w razie jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 k.p.

Jeżeli więc podwładny dłużej pracował u pracodawcy, będzie miał prawo do dłuższego zwolnienia od zajęć na poszukiwanie nowego zatrudnienia. Warto przy tym podkreślić, że zwolnienie to odnosi się tylko do sytuacji, gdy to firma złożyła wymówienie. Nie dotyczy przypadku, gdy do rozwiązania angażu dochodzi w inny sposób niż za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę (np. w razie rozwiązania za porozumieniem stron czy rozwiązania bez wypowiedzenia).

Odprawa pośmiertna

Zakładowy staż pracy bezpośrednio oddziałuje też na poziom odprawy pośmiertnej. W myśl art. 93 § 1 k.p., gdy pracownik umiera w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Jej wysokość – według art. 93 § 2 k.p. – jest powiązana z okresem zatrudnienia u pracodawcy i odpowiada wynagrodzeniu:

- jednomiesięcznemu, jeżeli pracownik był na etacie krócej niż 10 lat,

- trzymiesięcznemu, gdy pracował co najmniej 10 lat,

- sześciomiesięcznemu, jeżeli zatrudniano go co najmniej 15 lat.

Oznacza to, że im dłużej pracował w firmie, w której poniósł śmierć, tym jego rodzina dostanie wyższą odprawę.

Także w tej sytuacji do jego stażu wlicza się okres zatrudnienia u poprzednika, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzednika zatrudniającego tę osobę.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia uwzględnia się staż pracownika w chwili rozwiązania umowy

- obliczając lata zatrudnienia, pomija się okres urlopu bezpłatnego

- im dłuższy jest staż, tym dłuższe są okresy ochronne uniemożliwiające firmie rozwiązanie angażu w razie długotrwałej choroby etatowca

Lata u poprzednika

Do okresu zatrudnienia wlicza się też okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli jego zmiana nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzednika zatrudniającego tę osobę (art. 36 § 1 k.p.). Gdy zatem doszło do przejęcia zakładu lub jego części przez nowego pracodawcę, a także gdy w przepisach szczególnych przewidziano, że nowy szef staje się następcą prawnym poprzednika, okres zatrudnienia przedłuża się o czas pracy we wcześniejszej firmie. Trzeba więc stosować dłuższe okresy wypowiedzenia.

Czego unikać

- pomijania dawnych okresów zatrudnienia w firmie, choćby były odległe w czasie

- eliminowania wcześniejszego okresu zaangażowania pracownika, jeśli doszło do przejęcia firmy lub jej części przez aktualnego pracodawcę

- udzielania dni wolnych na poszukiwanie pracy, jeśli to etatowiec wypowiedział angaż