Poszczególne przepisy ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ?ze zm.) uzależniają przyznanie pracodawcy dodatkowych przywilejów od zatrudniania szczególnej kategorii osób niepełnosprawnych. Chodzi ?o pracowników niepełnosprawnych posiadających odpowiednie kody określające przyczynę niepełnosprawności. Problemy dotyczą jednak prawidłowego zaliczenia pracowników do osób ze schorzeniami specjalnymi na podstawie oznaczeń zawartych ?w orzeczeniach o niepełnosprawności.
Rodzaje symboli
Zgodnie z przepisem § 13 ust. 2 rozporządzenia z 15 lipca 2003 r. ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU nr 139, poz. 1328, dalej rozporządzenie), orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, oprócz m.in. rodzaju niepełnosprawności, uzasadnienia czy okresu, na jaki orzeczono stopień, powinno zawierać także symbol przyczyny niepełnosprawności.
Symbole przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:
Problem z kwalifikacją
Jednak w poprzednich latach przepisy nie określały jednolicie, jaki kod jest przyporządkowany do danej przyczyny niepełnosprawności. Dlatego też dziś pracodawcy mają problemy z prawidłowym określeniem i zakwalifikowaniem pracownika do grupy osób ze schorzeniami specjalnymi/szczególnymi.
Przykład
Na podstawie art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji pracodawca może uzyskać podwyższoną ?o 600 zł kwotę dofinansowania do wynagrodzenia, jeżeli zatrudnia pracowników niepełnosprawnych, w odniesieniu do których wskazano w orzeczeniu ?o niepełnosprawności jedno ?ze schorzeń: 01-U (upośledzenie umysłowe), 02-P (choroby psychiczne), 04-O (niewidomi), 06-E (epilepsja), 12-C (całościowe zaburzenia rozwojowe). Jeden z pracowników, pan Michał, legitymuje się lekkim stopniem niepełnosprawności z kodem 04-O – choroby narządu wzroku. Jednak nie jest tzw. osobą niewidomą w myśl przepisów ustawy o rehabilitacji. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych ?w stanowisku z 3 marca 2011 r. (BON-I-5232-13-PM/11) potwierdziło, że potoczne sformułowanie „osoba niewidoma" obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku (04-O) w stopniu znacznym i umiarkowanym. Dlatego też pracodawcy nie przysługuje na pana Michała podwyższona kwota dofinansowania.
Przykład
Pracodawca zatrudnił w maju 2014 r. pana Henryka, któremu ?1 października 2002 r. wydano na stałe orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ?z informacją o przyczynie niepełnosprawności – § 26 pkt 1 lit. c. Oznacza to, że pracodawca powinien wliczać pracownika ?do osób ze schorzeniem 01-U ?– upośledzenie umysłowe. Jego orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało bowiem wydane w okresie obowiązywania rozporządzenia MPiPS z 21 maja 2002 r. ?w sprawie orzekania ?o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU nr 66, poz. 604), gdzie podstawą prawną przyczyny niepełnosprawności był przepis ?§ 26 pkt 1 lit. c – upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym.
Treść dokumentu z ZUS
O ile w orzeczeniach o stopniu niepełnosprawności powiatowe i wojewódzkie zespoły mają obowiązek wskazać symbol przyczyny niepełnosprawności, o tyle takiego obowiązku nie mają komisje lekarskie ZUS. Wydają one orzeczenia o niezdolności do pracy, które odpowiednio traktuje się jak orzeczenie o niepełnosprawności.
Gdy pracownik legitymuje się orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy (odpowiednio – o lekkim stopniu niepełnosprawności), przedsiębiorca może mieć problemy z wykazaniem tzw. schorzeń specjalnych, uprawniających do wyższej kwoty refundacji wynagrodzenia z PFRON. Zaświadczenia lekarza specjalisty o schorzeniu specjalnym nie mogą być w tej sytuacji stosowane.
W kwestii uzyskania podwyższonej kwoty dofinan-?sowania do wynagrodzeń ?Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych wskazało w stanowisku ?z 31 sierpnia 2011 r. (BON-I-52311-342-2-LK/2011), że użycie w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji wyrazu „orzeczono" oznacza, że dokumentem potwierdzającym wspomniane schorzenia musi być orzeczenie lub wyrok rozstrzygający w zakresie objętym tym orzeczeniem. Ustawodawca nie ustanowił warunku co do lokalizacji potwierdzenia schorzenia w orzeczeniu. Zatem to, że legitymujący się orzeczeniem jest osobą, u której stwierdzono specjalne schorzenia, może wynikać ?z sentencji, symbolu przyczyny niepełnosprawności, wskazań czy uzasadnienia.
Jeżeli zatem w orzeczeniu, ?o których mowa w art. 5 lub art. 62 ustawy (o niezdolności do pracy, o grupie inwalidzkiej), dodatkowo w uzasadnieniu wskazano np. że ta osoba jest psychicznie chora (co miało miejsce szczególnie ?w dawniej wydawanych orzeczeniach) lub potrzebuje wsparcia przewidzianego dla osób z epilepsją, jest to wystarczające, aby uznać, że dokument to potwierdza tzw. specjalne schorzenia. To zaś oznacza, że pracodawca takiej osoby jest uprawniony do uzyskania podwyższonej kwoty dofinansowania do jej pensji z PFRON.
Pracodawca zatrudniający osobę z orzeczeniem o niezdolności do pracy z ZUS może więc w niektórych przypadkach uzyskać wyższe dofinansowanie na swojego pracownika, jeżeli np. w uzasadnieniu jego orzeczenia została wskazana informacja o danej chorobie, która kwalifikuje się jako jedno ze schorzeń specjalnych wymienionych w ustawie o rehabilitacji.
—Mateusz Brząkowski,? radca prawny, Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
