Zatrudniony przez nas zleceniobiorca poślizgnął się w pomieszczeniu warsztatowym na rozlanym oleju, w wyniku czego złamał rękę. Czy tego rodzaju zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy, a jeśli tak, to czy mamy sporządzić takie same dokumenty jak w przypadku pracowników? – pyta czytelnik.
Tego rodzaju zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy pod pewnymi warunkami. Natomiast zakres dokumentów powypadkowych w przypadku zleceniobiorców jest znacznie mniejszy niż u pracowników.
Właściwa kwalifikacja
Żeby to zdarzenie mogło być uznane za wypadek przy pracy, musi spełniać przesłanki określone w art. 3 ust. 3 ?pkt 6 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.; dalej: ustawa wypadkowa).
W myśl tego przepisu za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie, jeśli:
- ?zostało wywołane przyczyną zewnętrzną,
- ?spowodowało uraz lub śmierć,
- ?nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy m.in. na podstawie umowy-zlecenia.
Z pytania wynika, że mamy do czynienia z nagłym zdarzeniem (upadkiem w wyniku poślizgnięcia) wywołanym przyczyną zewnętrzną (rozlany olej), którego skutkiem jest powstanie urazu (złamanie ręki). Nie wiemy natomiast, czy wykonawca podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu ani czy zdarzenie miało miejsce podczas wykonywania pracy. Jeżeli te wszystkie czynniki wystąpiły, to należy uznać wypadek przy pracy.
Przykład
Zleceniobiorca poślizgnął się na rozlanym oleju i, upadając, złamał rękę. Ponieważ osoba ta jest zatrudniona w innej firmie na pełny etat z wynagrodzeniem wyższym od minimalnego, ?ze zlecenia mogła być objęta ubezpieczeniem wypadkowym tylko wówczas, gdyby przystąpiła z tego tytułu do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Tymczasem zleceniobiorca nie chciał płacić dobrowolnie tych składek. W tym wypadku, nawet jeśli są spełnione pozostałe przesłanki, zdarzenie nie może być uznane za wypadek przy pracy, ponieważ nie nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego ze zlecenia. ?To, że zleceniobiorca podlega wspomnianemu ubezpieczeniu jako pracownik w innym zakładzie, nie ma znaczenia.
Rubryka po rubryce
Po wypadku zleceniobiorcy nie sporządza się – jak w przypadku pracowników – protokołu powypadkowego. W takiej sytuacji zleceniodawca wypełnia kartę wypadku, której wzór określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego ?w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1618; dalej: rozporządzenie wypadkowe).
Kartę wypadku sporządza się w trzech egzemplarzach. Pierwszy otrzymuje poszkodowany lub uprawniony członek rodziny, drugi zostaje w aktach u zleceniodawcy, ?a trzeci przekazuje się ZUS – jeśli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy.
W karcie należy podać dane identyfikacyjne płatnika składek oraz poszkodowanego, informacje o wypadku, w tym ustalenie, czy dane zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, a także inne informacje, jak np. termin jej sporządzenia i wydania osobom uprawnionym. ?W pkt 5 bloku II karty wypadku podaje się pełny tytuł ubezpieczenia wypadkowego zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy wypadkowej.
Przykład
Wypadkowi przy pracy uległ zleceniobiorca, dla którego jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń. Umowę podpisał 10 lutego ?2014 r. Wypełniając pkt 5 w bloku II karty wypadku, zleceniodawca powinien wpisać: „Art. 3 ust. 3 ?pkt 6 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – wykonywanie samoistnej umowy-zlecenia zawartej ?10 lutego 2014 r.".
Wypełniając blok III karty, szczególną uwagę należy zwrócić na pkt 4–6. Wpisana tam treść ma wpływ na prawo do świadczeń ?i może być przyczyną odwołania ze strony zleceniobiorcy, a co za tym idzie – zgodność podanych tam informacji może być analizowana przez właściwy sąd.
Pierwszy z tych punktów zawiera stwierdzenie, czy w danej sytuacji mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy. Jeżeli nie, należy uzasadnić, dlaczego zdarzenie nie zostało uznane za taki wypadek.
W kolejnych dwóch punktach znajduje się informacja o tym, że:
- ?wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa,
- ?poszkodowany w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku z uwagi na stan nietrzeźwości albo bycie pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Okoliczności te pozbawią zleceniobiorcę prawa do świadczeń wypadkowych (art. 21 ust. 1–2 ustawy wypadkowej). Dlatego wypełniając wspomniane punkty, należy mieć dowody, że taka okoliczność rzeczywiście miała miejsce.
Wraz z załącznikami
Do karty wypadku należy dołączyć wyjaśnienia poszkodowanego oraz zeznania świadków wypadku, dokumenty sporządzone z oględzin miejsca wypadku, inne dowody uznane za niezbędne do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a także uwagi ?i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie zgłoszone przez poszkodowanego albo uprawnionego członka rodziny.
Uwaga na termin
Karta wypadku powinna być sporządzona nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o zdarzeniu. Termin ten może być przedłużony, jeśli obiektywne okoliczności nie pozwalają na jego zachowanie. Chodzi np. o oczekiwanie na opinie lekarskie lub ustalenia policji. W takiej sytuacji stosowną informację należy podać w pkt 3 bloku IV karty wypadku.