Przekształcenie spółki polega na zmianie jej formy prawnej. Procedura przekształcenia jest czasochłonna i mocno sformalizowana. Najwięcej pracy wymaga przede wszystkim przygotowanie planu przekształcenia, o którym mowa w art. 553 kodeksu spółek handlowych oraz jego załączników.

K.s.h. przewiduje uproszczenie procedury w przypadku:

- przekształcenia spółki jawnej i partnerskiej, w której wszyscy wspólnicy prowadzą sprawy spółki, w inną osobową (art. 582 k.s.h.).

- przekształcenia spółki jawnej, w której wszyscy wspólnicy prowadzą sprawy spółki, w kapitałową (art. 572 k.s.h.).

Opisując pierwszy przypadek, należy wskazać, że ustawodawca w art. 582 k.s.h. zdecydował się na wprowadzenie istotnych ułatwień do procedury przekształceniowej. Mianowicie przy przekształceniu spółki partnerskiej lub jawnej w inną osobową (z zastrzeżeniem, że wszyscy wspólnicy prowadzą sprawy spółki), nie jest konieczne przygotowanie planu przekształcenia  i wskazanych w art. 558 § 2 k.s.h. załączników, w tym wyceny środków majątkowych, sprawozdania finansowego. Tryb uproszczony nie przewiduje również wydania opinii przez biegłego rewidenta.

Zasadą powinno być sporządzenie specjalnego bilansu przekształceniowego

Właściwie ?to trzy czynności

Sama procedura ogranicza się więc do:

Uchwała o przekształceniu w spółce jawnej i partnerskiej podejmowana jest przez wspólników na posiedzeniu. Za uchwałą powinni opowiedzieć się wszyscy wspólnicy (również za pośrednictwem przedstawiciela). W myśl art. 562 § 1 k.s.h. uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza.

W myśl art. 564 § 1 k.s.h. spółka ma obowiązek wezwać wspólników do złożenia, w terminie miesiąca od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu spółki, oświadczeń o uczestnictwie w spółce przekształconej. W  przypadku jednak, gdy oświadczenia o uczestnictwie w spółce zostały złożone w dniu powzięcia uchwały, nie ma potrzeby wzywania wspólników, którzy je złożyli, do składania oświadczeń.

Wątpliwe jest złożenie oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej jeszcze przed formalnym podjęciem uchwały o przekształceniu, a także przed dniem przekształcenia.

Należy pamiętać, że przepis art. 582 k.s.h. ma szczególny charakter i nie jest dopuszczalna inna jego interpretacja, jak tylko językowa. Oznacza to, że może on być stosowany jedynie w przypadku przekształcenia spółki jawnej lub partnerskiej, gdy sprawy spółki prowadzą wszyscy wspólnicy. Niedopuszczalne jest stosowanie omawianego trybu w przypadku spółki komandytowej.

W kwestii odpowiedzialności wspólników warto pamiętać, że w myśl art. 584 k.s.h., wspólnicy spółki przekształcanej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat, licząc od tego dnia.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie ?z 21 grudnia 2006 r., VI ACa 565/06, „Nie za każde zobowiązanie przekształcanej spółki osobowej odpowiadają dawni wspólnicy, zależy to bowiem od rodzaju kontraktu. Zasadniczą kwestią jest moment powstania długu".

W przypadku przekształcenia spółki jawnej w kapitałową (wszyscy wspólnicy spółki przekształcanej prowadzili jej sprawy), ułatwienie przewidziane przez ustawodawcę polega na tym, że nie jest wymagane przygotowanie planu przekształcenia, a jedynie dokumentów stanowiących załączniki do niego wskazanych w art. 558 § 2 k.s.h. Ponadto nie znajdą w tej  procedurze przekształceniowej zastosowania przepisy o zawiadamianiu wspólników oraz wyłożeniu do ich wglądu dokumentacji przekształceniowej.

Przyda się rewident

W odróżnieniu od przekształcenia spółki jawnej lub partnerskiej w inną osobową spółkę, w prezentowanym trybie uproszczonym konieczna jest opinia biegłego rewidenta, która obejmuje wycenę aktywów i pasywów spółki przekształcanej.

Obowiązek wykonania wyceny wartości bilansowej spoczywa na wspólnikach spółek osobowych, którzy prowadzą sprawy spółki. Kodeks ustala tylko moment, w którym powinna być dokonana wycena, mając na uwadze, aby między dniem wyceny a dniem podjęcia uchwały o przekształceniu nie upłynął zbyt długi okres. Dlatego wartość bilansowa majątku spółki jest ustalana na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia. Zasadą powinno być sporządzenie specjalnego bilansu przekształceniowego. Jeżeli jednak bilans roczny został sporządzony niedawno, to może być on podstawą planu przekształcenia, gdy uda się ustalić w bilansie ad hoc wartość bilansową. Bilans powinien być sporządzony tak jak bilans roczny, a nie likwidacyjny.

W kwestii odpowiedzialności należy wskazać, że w myśl art. 574 k.s.h. wspólnicy przekształcanej spółki osobowej odpowiadają na dotychczasowych zasadach solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia przez okres trzech lat, licząc od tego dnia. Rato legis tego rozwiązania należy szukać w zabezpieczeniu roszczeń wierzycieli. Zgodnie ?z wyrokiem Sądu Najwyższego ?z 6 listopada 2009 r., o I CSK 154/09 „Przepis art. 574 k.s.h. jest przepisem szczególnym, rozszerzającym krąg podmiotów odpowiedzialnych za długi przekształconej spółki osobowej powstałe przed przekształceniem, za które, gdyby przepisu tego nie było, odpowiadałaby jedynie spółka przekształcona, jako następca prawny przekształconej spółki osobowej. Zgodnie z art. 574 k.s.h. za zobowiązania powstałe przed przekształceniem wspólnicy odpowiadają tak, jakby byli jeszcze wspólnikami spółki osobowej, ich odpowiedzialność jest solidarna ze spółką powstałą w wyniku przekształcenia i ma charakter subsydiarny, co jednak nie oznacza, że dopiero po przeprowadzeniu bezskutecznej egzekucji z majątku spółki, wierzyciel może żądać zasądzenia należności od wspólników: może on od razu wystąpić z żądaniem solidarnego zasądzenia należności od spółki i wspólników".

Termin wskazany wyżej jest zawity. Zostało to potwierdzone wyrokiem Sądu Najwyższego ?z 5 lutego 2009 r., I CSK 333/2008. „Termin trzyletni, o którym mowa w art. 574 k.s.h., jest terminem zawitym, z jego upływem odpowiedzialność wspólników wygasa, a skutek ten sąd uwzględnia z urzędu".

Michał Szczodry, aplikant radcowski, ?Łukasz Bernatowicz, radca prawny Kancelaria radców prawnych i doradców podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur

WNIOSEK

Należy wskazać, że ustawodawca przewiduje istotne ułatwienia w rygorystycznej procedurze przekształceniowej, jednak dotyczą one przede wszystkim spółki jawnej i w mniejszym stopniu partnerskiej