Obowiązująca od 24 grudnia 2013 r. nowelizacja prawa zamówień publicznych wzmocniła pozycję podwykonawców realizujących kontrakty publiczne. Zgodnie z nowymi przepisami, jeżeli główny wykonawca uchyla się od obowiązku zapłaty na rzecz podwykonawcy, to bezpośrednio płaci mu zamawiający. Ale podwykonawca będzie mógł się domagać takiej zapłaty tylko, gdy:
- ?zamawiający zaakceptował umowę o podwykonawstwo, gdy jej przedmiotem są roboty budowlane,
- ?umowa o podwykonawstwo zostanie przedłożona zamawiającemu, gdy jej przedmiotem są dostawy lub usługi.
Jeżeli powyższe czynności zostaną wykonane w trakcie realizacji kontraktu, to obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez zamawiającego będzie dotyczył wyłącznie należności powstałych po dokonaniu takiej akceptacji. W każdym przypadku obowiązek zapłaty ciąży na zamawiającym wyłącznie wtedy, gdy wynagrodzenie jest wymagalne, tj. gdy upłynął termin jego zapłaty.
Zanim zamawiający dokona zapłaty na rzecz podwykonawców, musi umożliwić wykonawcy zgłoszenie pisemnych uwag dotyczących zasadności dokonania zapłaty. Termin na ich sporządzenie nie może być krótszy niż siedem dni od dnia doręczenia takiej informacji. Jeśli zamawiający uzna, że uwagi wykonawcy nie zasługują na uwzględnienie, musi wypłacić wynagrodzenie. W takiej sytuacji potrąca on kwotę wypłaconego wynagrodzenia z pieniędzy należnych wykonawcy. Jednak gdy pojawią się wątpliwości co do wysokości zapłaty lub podmiotu, któremu się ona należy, zamawiający może złożyć do depozytu sądowego kwotę potrzebną na pokrycie wynagrodzenia.
Ważne złożenie do depozytu sądowego kwoty potrzebnej na pokrycie wynagrodzenia podwykonawcy ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia – uznał Urząd Zamówień Publicznych w opinii ?z 20 stycznia 2014 r. (www.uzp.gov.pl). Jest to zgodne z treścią art. 470 kodeksu cywilnego. Zdaniem UZP zamawiający poprzez złożenie określonej kwoty do depozytu sądowego zwalnia się z obowiązku wypłaty odpowiadającej tej kwocie części wynagrodzenia wykonawcy, uzyskując jednocześnie roszczenie o zwrot kosztów złożenia kwoty do depozytu sądowego.
Nieuczciwe zachowania dużych firm dotyczące współpracy z podwykonawcami mogą oznaczać dla nich utratę kontraktu. Nastąpi to wtedy, gdy zamawiający wielokrotnie będzie musiał dokonywać bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawców. Taka sama sytuacja wystąpi także wtedy, gdy zamawiający dokona bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawców na sumę większą niż 5 proc. wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Jednak – jak wskazał UZP w opinii z 20 stycznia 2014 r. – wielokrotne złożenie przez zamawiającego do depozytu sądowego kwoty potrzebnej na pokrycie wynagrodzenia podwykonawcy w przypadku istnienia zasadniczej wątpliwości co do wysokości należnej zapłaty lub podmiotu, któremu płatność się należy, nie uprawnia zamawiającego do odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego. Dotyczy to także sytuacji, w której dojdzie do wielokrotnego złożenia do depozytu sądowego kwoty pieniężnej przekraczającej 5 proc. wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego.
