Spięcia i waśnie między pracodawcami a pracownikami to nieodzowny element stosunku pracy. Można je rozwiązywać polubownie lub w postępowaniu sądowym. Jedną z form ugodowego rozstrzygnięcia konfliktu jest postępowanie prowadzone przez komisję pojednawczą. Zezwala na to art. 244 k.p. Jest to społeczny organ ochrony prawnej. Celem działania komisji jest rozpoznanie sporu w sposób ugodowy, a nie rozstrzyganie jego istoty.
Jaka organizacja
Komisja może być powołana u każdego pracodawcy, nawet będącego osobą fizyczną – z jego inicjatywy lub zakładowej organizacji związkowej (zoz). Komisję powołuje wspólnie pracodawca i zoz, a jeśli w firmie nie działa taka organizacja pracodawca po uzyskaniu pozytywnej opinii załogi. Negatywna opinia uniemożliwia jej powstanie.
Nie ma przeszkód prawnych, aby u pracodawcy komisję powoływać doraźnie – tylko wtedy, gdy pojawi się taka potrzeba.
Zakres kompetencji komisji pojednawczych jest podobny do tego, jaki mają sądy pracy. Mogą zarówno rozpatrzyć każdą sprawę należącą do właściwości sądów, jak i w stosunku do każdego pracownika.
Zgodnie z art. 246 k.p. członkiem komisji nie może być:
- ?osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
- ?główny księgowy,
- ?radca prawny lub
- ?osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac.
Oznacza to, że poza tymi osobami członkiem komisji może być co do zasady każdy. Nie ma nawet wymogu, aby byli to wyłącznie pracownicy danego zakładu.
Ze swojego grona komisja wybiera przewodniczącego oraz zastępców, a następnie ustala regulamin postępowania. Do kompetencji przewodniczącego należy przede wszystkim zapoznawanie się z wnioskami pracowników, stwierdzanie właściwości komisji, informowanie pracodawcy o aktualnych sporach, układanie terminarza posiedzeń oraz wyznaczanie jej członków.
Członek komisji sprawuje swoje obowiązki społecznie, ale zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach tego gremium. Należy to jednak rozumieć wąsko – jako udział w zespołach orzekających w konkretnej sprawie. Nie będzie to dotyczyło czasu poświęconego na przygotowanie się do sprawy czy zapoznanie z materiałami. Za te godziny pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia.
Pracodawca musi zapewnić komisji warunki lokalowe oraz środki techniczne umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie. Ponosi też wszelkie wydatki związane z jej działalnością (np. równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach komisji).
Etatowiec uruchamia procedurę
Postępowanie pojednawcze wszczyna się na wniosek pracownika >patrz przykład pisma (przy założeniu, że pracodawca nie wypłacił premii za październik 2013 r.). Nie może więc być uruchomione ?z inicjatywy pracodawcy. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy wniosek ten należy złożyć w terminach określonych ?w art. 264 k.c., a dotyczących:
- ?odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę – w ciągu 7 dni od dnia otrzymania pisma wypowiadającego umowę o pracę,
- ?żądania przywrócenia do pracy lub odszkodowania – w ciągu 14 dni od doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub o wygaśnięciu umowy o pracę,
- ?żądania nawiązania umowy o pracę – w ciągu 14 dni od doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
Tu należy podkreślić, że złożenie takiego pisma przerywa bieg terminów z art. 264 k.p.
Zgodnie z art. 251 k.p. komisja ma dążyć do tego, aby załatwić sprawę w ciągu 14 dni od złożenia wniosku przez pracownika. Jej rozstrzygnięcie powinno nastąpić w drodze ugody. Jeśli strony porozumieją się po zakończeniu postępowania, nie ma to już charakteru ugody – nie jest tytułem egzekucyjnym. Taki pakt jest zwykłą ugodą zawartą zgodnie z art. 917 kodeksu cywilnego.
Aby ugoda przyjęta przed komisją była ważna, musi być wpisana do protokołu posiedzenia oraz podpisana przez strony i członków zespołu. Treść ugody należy tak zredagować, aby nie budziła wątpliwości interpretacyjnych i nie utrudniała postępowania egzekucyjnego. W szczególności ma precyzować zobowiązania stron, wskazując należne świadczenia oraz termin ich realizacji. Odpis ugody niezwłocznie doręcza się uczestnikom postępowania z urzędu.
Niedopuszczalne jest zawarcie porozumienia, które byłoby niezgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
A jednak proces
W ciągu 30 dni od zawarcia ugody pracownik może wystąpić do sądu o uznanie jej za bezskuteczną, jeśli uważa, iż narusza ona jego słuszny interes >patrz przykład pisma. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy termin ten wynosi 14 dni. Niemniej do czasu, gdy nie zacznie obowiązywać orzeczenie sądu o bezskuteczności tej ugody, pozostaje ona skuteczna. Naruszenie więc słusznego interesu pracownika nie pociąga z mocy prawa nieważności ugody.
Gdyby postępowanie pojednawcze nie doprowadziło do zawarcia ugody, na żądanie pracownika – zgłoszone w ciągu 14 dni od jego zakończenia– komisja niezwłocznie przekazuje sprawę do sądu pracy. W takiej sytuacji uprzednio złożony przez pracownika wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie ugodowym zastępuje pozew >patrz przykład pisma.
Ten tryb nie jest obowiązkowy. Oznacza to, że po zakończeniu postępowania pojednawczego (bez ugody) pracownik może wnieść do sądu pracy pozew również na zasadach ogólnych.
Autorzy są radcami prawnymi ?w Kancelarii Radców Prawnych ?i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.).
Przykład wniosku pracownika o uruchomienie postępowania pojednawczego
Wiśniewo, 3 grudnia 2013 r.
Jan Kowalczewski
Z-dy Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego
Wiśniewo
magazynier
Niniejszym zgłaszam następujące roszczenia wobec pracodawcy: Dochodzę zapłaty kwoty: 3000 zł brutto wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 3000 zł od 1 listopada 2013 r. ?do dnia zapłaty.
Oświadczam, że jestem gotów zawrzeć stosowną ugodę ?z pracodawcą, gdyż zależy mi na zachowaniu dobrych stosunków ?z nim i liczę na szybkie uwzględnienie moich roszczeń.
Jan Kowalczewski
......................................
(podpis pracownika)
Przykład wniosku pracownika o uznanie ugody za bezskuteczną
Wiśniewo, 10 grudnia 2013 r.
Marianna Bąk
XYZ sp. z o.o.
Występując w imieniu własnym, wnoszę o uznanie za bezskuteczną ugody zawartej w toku postępowania pojednawczego z pracodawcą XYZ sp. z o.o. 15 grudnia 2013 r. Wniosek uzasadniam tym, że nie zostały uwzględnione w niej wszystkie moje roszczenia.
Uważam, że zawarta ugoda narusza mój słuszny interes, który polega na tym, że nie wypłacono mi pełnej należnej kwoty za wykonane zadanie. Moim zdaniem ugoda narusza przepisy prawa pracy, a w szczególności art. 80 k.p.
Marianna Bąk
.......................................
(podpis pracownika)
Przykład wniosku pracownika o przekazanie sprawy do sądu pracy
Ze względu na to, że nie zawarłem ugody w postępowaniu pojednawczym w sprawie z mojego wniosku z 10 października 2013 r. na podstawie art. 254 k.p. proszę o przekazanie sprawy Sądowi Pracy – Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach w celu rozstrzygnięcia o moich roszczeniach.
