Zgodnie z art. 151

4

§ 1 kodeksu pracy pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy ?i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują – w razie konieczności – pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.

Na początek warto wyjaśnić, do kogo ten przepis ma zastosowanie. Szczególnie że regulacje prawa pracy nie zawierają definicji kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej. Decydujące znaczenie w tym zakresie mają tu zatem struktury organizacyjne firmy, w której pracownik zajmuje kierownicze stanowisko.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że o tym, ?czy daną osobę należy uznać za kierownika, decyduje ?m.in. fakt organizowania, kontroli i nadzorowania czynności podległych jej pracowników. Jeżeli jednak wykonuje ona pracę na równi z innymi członkami zespołu, nie będzie traktowana jako pracownik na stanowisku kierowniczym (zob. wyrok SN z 13 stycznia 2005 r.; II PK 114/04).

Oceniając zakres obowiązków kierownika, należy brać pod uwagę postanowienia umowy o pracę, jak również faktyczny sposób realizacji obowiązków. ?W szczególności należy ustalić, czy ta osoba organizuje i nadzoruje pracę innych członków zespołu, czy ustala ich czas pracy, udziela im zwolnień od pracy i – wreszcie – czy podejmuje decyzje w sprawie zatrudniania nowych osób (zob. wyrok SN z 8 czerwca 2004 r., ?III PK 22/04, OSNP 2005/5/65).

Jak potwierdza orzecznictwo, nie każda osoba, która nazywana jest w firmie kierownikiem, faktycznie nie dostanie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Przykładem są sentencje:

- ?Na zakładzie pracy spoczywa obowiązek takiego zorganizowania pracy, aby nie zachodziła potrzeba stałego zatrudniania pracowników poza ustawowym czasem pracy (wyrok SN z 12 marca 1976 r., I PR 13/76). Jeżeli – z przyczyn organizacyjnych – jest to niemożliwe, pracownikowi zajmującemu kierownicze lub inne samodzielne stanowisko pracy należy się wynagrodzenie za godziny nadliczbowe.

- ?Powodowane względami organizacyjnymi stałe ?wykonywanie pracy ponad normę czasu pracy przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze nie pozbawia go prawa do dodatkowego wynagrodzenia ?za pracę w godzinach nadliczbowych (wyrok SN ?z 14 grudnia 2004 r., II PK 106/04).

- ?Osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych ?nie mogą być pozbawione prawa do dodatkowego ?wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy są zmuszone do systematycznego przekraczania obowiązujących norm czasu pracy (wyrok SN z 8 czerwca 2004 r., III PK 22/04).

Wyjątek w tym zakresie zawiera również art. 1514 ?§ 2 k.p. Stanowi on, że kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych mają prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto, jeżeli ?w zamian za nią nie odebrali innego dnia wolnego ?od pracy. Wyjątek ten dotyczy jednak tylko kierowników i nie ma zastosowania do osób zarządzających zakładem pracy, np. członków zarządu.

Podsumowując, wyjątkiem od zasady, że kierownicy ?nie otrzymują wynagrodzenia za pracę w godzinach ?nadliczbowych, są zawsze przypadki, gdy konieczność jej wykonywania jest wynikiem wadliwej organizacji procesu pracy w firmie, a nadgodziny występują systematycznie.