Etat osoby korzystającej ?z urlopu wychowawczego objęty jest szczególną ochroną. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie tego urlopu do dnia jego zakończenia. Wyjątkowo jest to dopuszczalne w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także wtedy, gdy zachodzą okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Zasadniczo więc od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy szef ma związane ręce i nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy ani jej rozwiązać w rygorze natychmiastowym. Ten zakaz obowiązuje go do końca trwania tego wolnego.
Jednak art. 1861 § 1 kodeksu pracy przewiduje dwa wyjątki od tego ograniczenia. Przede wszystkim chodzi o wspomnianą już możliwość rozwiązania umowy w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo w trybie dyscyplinarnym (art. 52 k.p.). Kolejny wyjątek wynika z ustawy 13 marca 2003 r. ?o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844; dalej ustawa o zwolnieniach grupowych). Pozwala on pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników, wypowiedzieć umowę o pracę osobie przebywającej na urlopie wychowawczym z przyczyn jej niedotyczących.
Krąg chronionych
Objęcie ochroną wynikającą z art. 1861 § 1 k.p. nie zależy od stażu pracownika, wymiaru jego czasu pracy ani tego, czy korzysta z urlopu po raz pierwszy czy kolejny. Ustanowiony zakaz wypowiadania dotyczy wszystkich umów ?o pracę, które mogą być rozwiązane za wypowiedzeniem, czyli umów zawartych na czas nieokreślony, na okres próbny i tych, zawartych na czas określony, w których przewidziano możliwość rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Natomiast zakaz rozwiązania umów bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 k.p. obejmuje wszystkie rodzaje umów o pracę.
W razie upadłości ?lub likwidacji
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z osobą korzystającą z urlopu wychowawczego, jeżeli sąd ogłosił upadłość zakładu lub doszło do jego likwidacji. Jest to uzasadnione tym, że w takiej sytuacji pracodawca nie ma możliwości dalszego zatrudniania pracownika.
Jeśli jednak chodzi o likwidację pracodawcy, to należy pamiętać, że musi to być likwidacja firmy jako całości. Wypowiedzenia umowy o pracę nie uzasadnia likwidacja stanowiska pracy rodzica na urlopie wychowawczym albo części przedsiębiorstwa lub jednego działu (np. w związku z przeprowadzanymi zmianami organizacyjnymi).
Z winy pracownika
Na ochronę przed utratą etatu nie może liczyć pracownik przebywający na wychowawczym w razie zaistnienia okoliczności, które uzasadnią rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy tej osoby. Przyczyny umożliwiające szefowi zastosowanie tego trybu rozstania wymienia ?art. 52 k.p. Pracownik musi się z tym liczyć, jeśli:
- ?ciężko naruszy podstawowe obowiązki pracownicze,
- ?popełni w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (jeżeli popełnienie przestępstwa jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem) oraz
- ?z własnej winy utraci uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Reorganizacja ?działania
Ochrona osoby korzystającej z urlopu wychowawczego ulega ograniczeniu także ?w czasie przeprowadzanych zwolnień grupowych i indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników. Wskazuje je art. 5 i art. 10 ustawy ?o zwolnieniach grupowych, która dotyczy firm zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Ochrona jest wyłączona jedynie w przypadku pracowników, którzy korzystają ?z urlopu wychowawczego trwającego minimum 3 miesiące.
Możliwość wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego potwierdził także Sąd Najwyższy w uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 13/05). Stwierdził, że przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy ?z przyczyn niedotyczących pracowników mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem ?w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 § 1 zdaniu drugim k.p.
Autor jest sędzią ?Sądu Okręgowego w Kielcach
O czym pamiętać
- ?zakaz wypowiadania dotyczy wszystkich rodzajów umów o pracę, które mogą ?być rozwiązane za wypowiedzeniem
- ?pracownik nie korzysta z ochrony, ?jeśli wniosek o urlop wychowawczy ?złoży po otrzymaniu wypowiedzenia
- ?w razie zatrudnienia na czas określony, na czas wykonywania określonej ?pracy czy na okres próbny fakt korzystania z urlopu wychowawczego nie powoduje przedłużenia czasu trwania umowy
- ?strony zawsze mogą rozwiązać ?umowę na mocy porozumienia stron
Czego unikać
- ?wypowiadania umowy po złożeniu ?przez pracownika wniosku ?o udzielenie mu urlopu wychowawczego
- ?składania wypowiedzenia z przyczyn dotyczących pracodawcy, jeśli firma ?liczy mniej niż 20 pracowników
- ?wypowiadania umowy z powodu likwidacji pracodawcy, jeśli ?faktycznie następuje przejęcie ?firmy przez inny podmiot
- ?składania wypowiedzenia ?zmieniającego warunki pracy ?lub płacy
