Oznacza to, że zatrudniając członków zarządu, ciągle istotna jest właściwa reprezentacja organów spółki przy dokonywaniu poszczególnych czynności.

Jakie przepisy

Kodeks spółek handlowych w ogóle nie reguluje form zatrudnienia, na podsta- wie których mogą pracować członkowie zarządu spółek prawa handlowego. Jedynie dwa przepisy: art. 203 § 1 kodeksu spółek handlowych (sp. z o.o.) i art. 370 § 1 k.s.h. (spółka akcyjna) stanowią, że członek zarządu może być w każdej chwili odwołany. Nie pozbawia go to jednak roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.

Zatem przepisy te właściwie odsyłają do odpowiednich unormowań prawa pracy. Pośrednio wynika z nich jednak, że członek zarządu może nawiązać stosunek pracy ze spółką, w której zarządzie pełni funkcję na mocy umowy o pracę na czas nieokreślony, umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy (art. 25 § 1 k.p.). Od rodzaju umowy o pracę zależy sposób jej rozwiązania (ale nie wygaśnięcia, gdyż to następuje z mocy prawa jedynie w przypadkach wskazanych w art. 63–67 k.p.).

Podkreślić więc należy, że pełnienie funkcji prezesa zarządu spółki prawa handlowego oraz stosunek pracy to niezależne stosunki prawne. Z woli stron mogą one być jednak wzajemnie powiązane.

Na czas wykonywania określonej pracy...

Ostatnio Sąd Najwyższy przyjmuje, że umowa o pracę zawarta z prezesem zarządu spółki akcyjnej na czas pełnienia funkcji – do dnia odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie zarządu na rok obrotowy będący ostatnim rokiem kadencji – może być kwalifikowana jako umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy (art. 25 § 1 k.p.).

Zgodnie z art. 369 § 1 k.s.h. okres sprawowania funkcji przez członka zarządu nie może być dłuższy niż 5 lat (kadencja). Ponowne powołanie tej samej osoby do władz jest dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż 5 lat każda. Powołanie może nastąpić nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji członka zarządu. Zgodnie natomiast z art. 369 § 4 k.s.h. mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji w zarządzie.

Termin upływu kadencji stanowi określony punkt odniesienia dla obliczenia końca upoważnienia do pełnienia funkcji (w zakresie mandatu). Może być tak, że po wygaśnięciu kadencji nadal trwa upoważnienie do pełnienia funkcji, a więc trwa mandat członka zarządu. Wydłuża się on do czasu odbycia zwyczajnego walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji członków zarządu. Mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z tym dniem.

Natomiast sposoby rozwiązania umów o pracę określają odrębnie przepisy kodeksu pracy. Bezspornie z chwilą ustania funkcji w zarządzie spółki prawa handlowego rozwiązuje się umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy (art. 25 § 1 k.p. w związku z art. 30 § 1 pkt 5 k.p.), a orzecznictwo Sądu Najwyższego jest w tym zakresie już ukształtowane (zob. wyroki SN z 29 marca 2011 r., I UK 316/10 i z 25 stycznia 2007 r., I PK 213/06).

Według niego nie ma przeszkód prawnych do związania czasu trwania umowy o pracę z pełnieniem funkcji w zarządzie. Umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy – w odróżnieniu od tych na czas określony, w których wskazuje się dzień rozwiązania stosunku pracy (na tydzień, miesiąc, na czas trwania sezonu, np. artystycznego) – zawiera się na okresy, które kończą się z chwilą wykonania prac (robót) przewidzianych w tych umowach. Kodeksowego pojęcia „czas wykonania określonej pracy" nie należy przy tym pojmować w sensie wynikowym (jak przy umowie o dzieło), lecz czynnościowym.

Umowy o pracę zawierane na czas wykonania określonej pracy stanowią odrębny rodzaj umowy o pracę w rozumieniu art. 25 § 1 k.p. Rozwiązuje się ona z dniem wykonania pracy, dla której była zawarta (art. 30 § 1 pkt 5 k.p.), a wcześniej nie może być wypowiedziana. Tym samym umowa o pracę zawarta z prezesem zarządu spółki na czas pełnienia funkcji – do dnia odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie zarządu na rok obrotowy będący ostatnim rokiem kadencji – jest tą na czas wykonywania określonej pracy (art. 25 § 1 k.p.). Potwierdził to SN w wyroku z 21 stycznia 2013 r. (II PK 155/12).

...lub na czas określony

Może być i tak, że umowa podpisana z prezesem nie będzie umową na czas wykonania określonej pracy. Przykładowo, gdy wolą stron stosunku pracy będzie zawarcie umowy na czas określony. Ponieważ kodeks pracy nie przewiduje możliwości wypowiadania angaży zawieranych na czas wykonania określonej pracy, to jeśli takie postanowienie wprowadzi się do umowy o pracę, nie można jej kwalifikować jako umowy o pracę zawartej na czas wykonania określonej pracy.

Tak wskazał SN w wyroku z 12 kwietnia 2012 r. (II PK 212/11). Ponadto umowa o pracę na czas określony członka zarządu spółki kapitałowej, w której przyjęto, że pracownik na wypadek odwołania uzyska odszkodowanie równe wynagrodzeniu do końca umowy, nie zostanie uznana za nieważną jako zmierzająca do obejścia prawa, skoro świadczenie to może stanowić swoistą rekompensatę za możliwie łatwe rozwiązanie przez spółkę stosunku pracy, ściśle zależnego od funkcji w zarządzie (art. 18 k.p. i art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.).