Przyczyny i skutki likwidacji spółki jawnej

Zaistnienie którejkolwiek z przyczyn rozwiązania spółki jawnej, których katalog zawiera art. 58 kodeksu spółek handlowych, pociąga za sobą obowiązek zgłoszenia otwarcia likwidacji – chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki, np. sprzedaż przedsiębiorstwa >patrz ramki.

Otwarcie likwidacji powoduje również automatyczne wygaśnięcie prokury. Wynika to z art. 79 § 1 k.s.h. Dzieje się tak z mocy samego prawa. Przy czym wygaśnięcie nie następuje w momencie zgłoszenia otwarcia likwidacji sp.j. do rejestru, gdyż sam wpis ma wyłącznie znaczenie deklaratoryjne.

Przykład 1

Pani Marcela była prokurentem w X sp.j. Wspólnicy. Jej wspólnicy, czyli pani Julita i pan Sylwester, jednogłośnie podjęli uchwałę o rozwiązaniu spółki i powołaniu likwidatora. Z datą powzięcia tej uchwały pani Marcela przestała być zatem prokurentem.

W okresie likwidacji, czyli od jej otwarcia do wykreślenia spółki z KRS, nie może być ustanowiona prokura (art. 79 § 2 k.s.h.) . Należy podkreślić, iż przepis art. 79 k.s.h. ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Niedopuszczalna jest zatem jego modyfikacja w umowie spółki lub uchwale wspólników .

Przykład 2

Sytuacja jak w przykładzie 1, z tą różnicą, że wspólnicy sp.j., powołując się na zapis w kontrakcie podmiotu, w świetle którego prokura pozostaje w mocy do czasu wykreślenia spółki z KRS, uznali, że pani Marcela nadal pełni funkcję prokurenta. Ich stanowisko nie jest zatem właściwe, prokura bowiem wygasa z mocy samego prawa z chwilą otwarcia likwidacji sp.j.

W czasie likwidacji spółki nie można ustanowić prokury, a w efekcie wykluczone jest udzielenie prokury konkretnej osobie w odrębnym dokumencie >patrz przykład 3. Likwidatorzy mogą jednak ustanawiać pełnomocników do dokonywania poszczególnych czynności. Przy czym zakres ich umocowania powinien być węższy od takiego spektrum likwidatorów.

Z jakiego powodu

Przyczyną rozwiązania spółki jawnej może być:

- powód określony w umowie spółki,

- jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,

- ogłoszenie upadłości spółki,

- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,

- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,

- prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki.

Warto zapamiętać!

- Zgłoszeniu podlega: otwarcie likwidacji, imiona, nazwiska likwidatorów i ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów.

- Do zgłoszenia należy załączyć poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów.

- Likwidację prowadzi się pod nazwą spółki z dodatkowym oznaczeniem „w likwidacji".

- Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd, jak również wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd, następuje z urzędu, a więc bez potrzeby zgłaszania odrębnego wniosku.

- Wystarczy, że jeden likwidator dokona zgłoszenia likwidacji, ale już złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS po zakończeniu likwidacji wymaga, co do zasady, podpisu wszystkich likwidatorów (chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej).

- Likwidatorzy zgłaszają zakończenie likwidacji i składają wniosek o wykreślenie spółki z KRS.

- Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.

Przykład 3

Y sp.j. znajduje się w likwidacji. Likwidatorzy podjęli uchwałę o ustanowieniu prokury, w wyniku której funkcję prokurenta powierzono panu Wojciechowi. Nawet jeżeli likwidatorzy zgłoszą wniosek o wpis prokury, to i tak nie zostanie on uwzględniony, a okazywanie przez pana Wojciecha dokumentu prokury osobom trzecim nie wywoła wobec nich żadnych skutków prawnych.

Przykład 4

ABC sp.j. znajduje się w likwidacji. Likwidatorzy podjęli uchwałę o ustanowieniu pełnomocnictwa szczególnego do reprezentowania spółki przed sądem I i II instancji w sprawie o zapłatę 50 tys. zł przeciwko DEF sp. z o.o. Pełnomocnictwa udzielono pani Kornelii (zewnętrznemu radcy prawnemu). Dopuszczalne było powzięcie przez likwidatorów takiej uchwały, a pani Kornelia może reprezentować spółkę w wymienionym sporze sądowym.

Istnieje jednak ewentualność ustanowienia prokury, gdy wspólnicy w trakcie postępowania likwidacyjnego powzięli stosowną uchwałę o zakończeniu likwidacji sp.j. i podjęciu przez nią dalszej działalności, nie wykreślając uprzednio podmiotu z rejestru. Wpis prokury do KRS może w takim przypadku nastąpić po wykreśleniu z rejestru wzmianki o otwarciu likwidacji

Przykład 5

Na podstawie jednomyślnej uchwały wszyscy wspólnicy sp.j. podjęli decyzję o jej rozwiązaniu i ustanowieniu likwidatora. W toku postępowania (przed wykreśleniem spółki z KRS) stwierdzili jednak, że chcą kontynuować działalność, bo zmieniły się warunki na rynku. W tej sytuacji zatem, po zarejestrowaniu wpisu o wykreśleniu wzmianki o otwarciu likwidacji, będzie możliwe ustanowienie prokury.

Podstawa prawna:

art. 58, 74, 79 oraz 84 § 1 i 2 ustawy z 15 września 2000 r. – kodeks spółek handlowych (DzU z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.)

art. 1097 § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.)

art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 168, poz. 1186 ze zm.)

—Anna Borysewicz, adwokat prowadzący własną kancelarię w Płocku