Szef musi organizować pracę w sposób gwarantujący jej bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania. Zgodnie z art. 207 § 1 k.p. odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp) w zakładzie pracy.

O co chodzi

Zapewniając bezpieczne i higieniczne warunki, pracodawca musi m.in.: zapewnić przestrzeganie w zakładzie przepisów oraz zasad bhp, wydać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować ich wykonanie, reagować na potrzeby zapewnienia bhp oraz chronić zdrowie młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych.

Według § 15 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm., dalej rozporządzenie o bhp) zarówno pomieszczenia pracy, jak i ich wyposażenie powinny zapewniać zatrudnionym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W pomieszczeniach pracy należy zagwarantować m.in.: odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz ochronę przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

Nie tylko do picia

Podwładnym dostarcza się dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higieniczno-sanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych. Zgodnie z § 13 rozporządzenia o bhp wody do celów higienicznych przypadającej dziennie na każdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniej niż:

Miejsca czerpania wody zdatnej do picia nie mogą być oddalone o 75 m od stanowisk pracy (§ 113 rozporządzenia o bhp). Przez wodę zdatną do picia należy rozumieć taką zbadaną pod względem higieniczno-sanitarnym i nadającą się do spożycia przez ludzi. Gdy ta wodociągowa nie spełnia tych warunków, szef dostarcza załodze inne napoje.

Niezależnie jednak od tych norm, gdy wzrasta zapotrzebowanie człowieka na płyny spowodowane wysokimi temperaturami, pracodawca ma ekstraobowiązki. Zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (DzU nr 60, poz. 279, dalej rozporządzenie RM) zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych zapewnia nieodpłatnie napoje, których rodzaj i temperaturę dostosowuje do wykonywanej pracy. Napoje zaspokajające potrzeby fizjologiczne, odpowiednio zimne, dostarcza się m.in. pracownikom zatrudnionym na stanowiskach, gdzie temperatura spowodowana pogodą przekracza 28 st. C oraz przy pracach na otwartej przestrzeni powyżej 25 st. C (§ 4 rozporządzenia RM).

W przewiewie, ale bez przeciągów

Tam, gdzie znajdują się stanowiska pracy, konieczna jest odpowiednia wentylacja. Zgodnie z § 32 rozporządzenia o bhp w pomieszczeniach tych należy zapewnić wymianę powietrza wynikającą z ich potrzeb użytkowych i funkcji, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych. Jednocześnie trzeba w nich utrzymać temperaturę odpowiednią do rodzaju realizowanej pracy, a więc do metod pracy i wysiłku fizycznego przy jej wykonaniu.

W miejscach pracy wyposażonych w klimatyzację lub mechaniczną wentylację należy uważać na to, aby urządzenia te nie powodowały przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń. Strumień powietrza pochodzący z nawiewu nie może zaś być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Należy też pamiętać o § 29 rozporządzenia o bhp o oknach i świetlikach w pokojach i halach. Trzeba je wyposażyć w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne nasłonecznienie skupiające się na stanowiskach pracy, np. rolety, żaluzje. Ponadto mają się one otwierać w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawiać części otwierane w pożądanym położeniu.

Kto pod większym nadzorem

W czasie upałów szczególną ochroną trzeba objąć młodocianych pracowników oraz kobiety w ciąży. Wykaz prac wzbronionych młodocianym, który stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (DzU z 2004 r. nr 200, poz. 2047), wskazuje, że osoby te w ogóle nie mogą pracować w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 st. C, a jego wilgotność względna jest powyżej 65 proc.

Natomiast zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (DzU nr 114, poz. 545), kobietom w ciąży i w okresie karmienia nie wolno wykonywać zadań w środowisku pracy, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza przekraczające 15 st. C.

Równocześnie ten, kto pracuje w warunkach szczególnie uciążliwych, a więc także przy podwyższonej temperaturze, powinien oceniać własną zdolność psychofizyczną do świadczenia określonych zadań. Jeśli uzna, że warunki pracy zapewnione przez szefa nie odpowiadają normom bhp i tym samym zagrażają zdrowiu i życiu, ma prawo, na podstawie art. 210 k.p., powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym przełożonego.