Wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę w sprawie rozliczania straty z obrotu wierzytelnościami (sygnatura akt I FPS 3/11).
Siedmioosobowy skład NSA potwierdził korzystną dla firm interpretację sposobu zaliczania do kosztów uzyskania przychodów strat z odpłatnego zbycia wierzytelności, które wcześniej były zaliczone do przychodów. Zgodnie z uchwałą straty takie – zarówno w PIT, jak i CIT – mogą być zaliczone w koszty podatkowe z uwzględnieniem VAT.
We wstępie do ustnego uzasadnienia uchwały sędzia NSA Tomasz Zborzyński zwrócił uwagę, że jej podjęcie było konieczne ze względu na liczne rozbieżności orzecznicze.
Przechodząc do meritum, zwrócił zaś uwagę na szczególne warunki zaliczania strat w koszty podatkowe. Co do zasady ustawodawca postanowił, że straty z odpłatnego zbycia wierzytelności nie są kosztem. Jednak zasada ta nie dotyczy wierzytelności wcześniej zarachowanych do przychodów.
– Konstrukcja ta budzi wątpliwości, bo koszty są uzależnione od wcześniejszego zarachowania do przychodów – tłumaczył sędzia Zborzyński.
Problemem jest zaś różnica znaczeniowa pojęć: wierzytelność i przychód należny. W ocenie NSA wykładnia gramatyczna przepisów nie prowadzi do jasnych wniosków. Dlatego należy sięgnąć do wykładni systemowej i celowościowej.
Jak podkreślił poszerzony skład NSA, VAT ze swej natury jest daniną neutralną dla podatnika. Jego koszt obciąża ostatecznego konsumenta. Straty, do których odnosi się uchwała, obejmują nie tylko wierzytelność, ale także VAT, który w tej sytuacji ma obowiązek odprowadzić sam podatnik.
Zdaniem NSA stratę należy oceniać w kontekście wierzytelności, a nie przychodu należnego. W związku z tym przy rozliczaniu w koszty powinna ona obejmować także należności z tytułu VAT. Sąd nie miał wątpliwości, że inna interpretacja prowadziłaby do naruszenia zasady neutralności VAT. Powodowałaby także błędne ustalenie podstawy opodatkowania w PIT i CIT. Ponadto stanowiłaby istotne ograniczenie prawa do kosztów uzyskania przychodów. Nie bez znaczenia zdaniem NSA jest też aspekt funkcjonalny, tj. specyfika obrotu. W tym przypadku cena zbycia wierzytelności obejmuje wszystkie elementy, także VAT.
Uchwała w sprawie strat ma charakter abstrakcyjny. Jest odpowiedzią na wniosek prezesa NSA. Uchwała abstrakcyjna – w przeciwieństwie do indywidualnej – nie dotyczy konkretnej sprawy. Jej głównym celem jest wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Uchwała jest prawomocna.
