Zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Taką zasadę przewiduje art. 151

4

§ 1

kodeksu pracy

.

Na równi z pozostałymi

Przy ocenie, czy mamy do czynienia ze stanowiskiem kierowniczym, nie przesądza wpis o tym w umowie o pracę. O kwalifikacji do stanowiska kierowniczego decyduje to, czy spełnione są przesłanki z art. 151

4

§ 1 k.p.

W praktyce oznacza to, że kierujący komórką organizacyjną, wyodrębnioną w strukturze organizacyjnej zakładu, nie zajmuje stanowiska kierowniczego w rozumieniu kodeksu pracy, jeśli kieruje zespołem pracowników, a jednocześnie wykonuje pracę na równi z członkami kierowanego zespołu.

W wyroku z 16 marca 2010 r. (I PK 202/09) Sąd Najwyższy orzekł, że sprawowanie funkcji kierowniczej w wyodrębnionej, lokalnej jednostce organizacyjnej pracodawcy, znacznie oddalonej od jego siedziby, przez pracownika, który w tej placówce nie ma zwierzchnika, jest zatrudnieniem w charakterze pracownika zarządzającego w imieniu pracodawcy wyodrębnioną częścią zakładu. Nie ma wtedy prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jednocześnie kodeks pracy przewiduje, że kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za zadania realizowane w nadgodzinach przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od zajęć (art. 151

4

§ 1 k.p.).

Uwaga! Pozbawienie prawa do oddzielnego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach dotyczy tylko pracowników zajmujących określone stanowiska związane z zarządzaniem zakładem lub jego wyodrębnioną częścią.

U tych osób wykonywanie pracy ponad normalny wymiar czasu ma być zrekompensowane wyższym wynagrodzeniem, dodatkami funkcyjnymi, kierowniczymi itd.

Jak podkreślił SN w wyroku z 27 czerwca 1977 r. (I PRN 86/77), zakres obowiązków zatrudnionego na stanowisku kierowniczym powinien być tak ukształtowany, aby mógł on je wykonać w ustawowym czasie pracy. O zakresie obowiązków pracownika decyduje nie tylko rodzaj wykonywanej pracy, lecz także rozmiar wynikających z niej zadań (czynności), które powinny być tak ustalone, aby je wykonać w normalnym czasie pracy.

O zakwalifikowaniu stanowiska do kategorii „kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych pracodawcy” decyduje ogół okoliczności indywidualnej sprawy – stwierdził SN w wyroku z 22 czerwca 2004 r. (II PK 8/04). Nie rozstrzyga tu zakres uprawnień w podejmowaniu wszystkich decyzji związanych z działalnością wyodrębnionej komórki organizacyjnej podległej kierownikowi.

Skutki nadgodzin

Pamiętajmy, że praca w godzinach nadliczbowych bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia jest dopuszczalna tylko wyjątkowo i sporadycznie. Wskazuje na to zwrot „w razie konieczności” z art. 151

4

§ 1 k.p. Przepis ten nie oznacza, że do kadry zarządzającej nie stosuje się przepisów o maksymalnych dobowych i tygodniowych normach czasu pracy.

Oznacza to, że jeżeli zajmujący kierownicze stanowiska stale wykonuje pracę ponad ustawowy czas, to nie obowiązuje art. 151

4

§ 1 k.p. pozbawiający prawa do wynagrodzenia za nadgodziny zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem i kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych.

Podkreśla to także SN. W wyroku z 14 grudnia 2004 r. (II PK 106/04) uznał np., że powodowane względami organizacyjnymi, stałe wykonywanie pracy ponad normę czasu pracy przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze nie pozbawia go prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach. W podobnym tonie wypowiedział się SN w wyroku z 8 czerwca 2004 r. (III PK 22/04).

Według niego nie można pozbawić zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach, jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy są zmuszani do systematycznego przekraczania norm czasu pracy.

Mogą zarobić

Zakres ich zadań powinien być jednak tak określony, aby wykonać je w ustawowym czasie. Szefowi nie wolno bowiem stale w taki sposób kształtować obowiązków zarządzających w jego imieniu zakładem i kierowników, aby nie dali rady ich zrealizować w podstawowej normie czasu pracy.

W

wyroku z 12 lipca 2005 r. (II PK 383/04) SN

stwierdził, że art. 151

4

§ 1 k.p. ma charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że zarówno w układzie zbiorowym pracy, jak i w angażu wolno uzgodnić dodatkowe wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach osób zaangażowanych na stanowiskach kierowników wyodrębnionych jednostek, ale nie można skuteczne wyłączyć prawa do takiego wynagrodzenia zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych innych niż określone w tym przepisie.

U objętych systemem zadaniowego czasu pracy, zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem oraz otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie trzeba ewidencjonować godzin pracy. Zezwala na to art. 149 § 2 k.p.

Kadra, czyli kto

Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem to pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem oraz główni księgowi.

Tak stanowi art. 128 § 2 pkt 2 k.p.