Zgodnie z art. 77

5

§ 1

kodeksu pracy

pracownik, który wykonuje na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, ma prawo do należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

W zakresie dotyczącym podróży służbowych poza granicami kraju wymienia je rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (DzU nr 236, poz. 1991 ze zm.). Są to:

- diety,

- zwrot kosztów przejazdów i dojazdów, noclegów,

- zwrot innych wydatków określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.

Wszystkie te świadczenia wypłacane z tytułu podróży służbowej są zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne. Wynika to z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Przepis ten stanowi, że podstawy wymiaru składek nie stanowią należności z tytułu podróży pracownika do wysokości, w jakiej z tytułu takiej podróży otrzymaliby je pracownicy sfery budżetowej. Odsyła więc do wspomnianego rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r.

Zanim ktoś dostrzegł

Powyższe przepisy nie wzbudzały większych problemów z zastosowaniem w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek kierowców transportu międzynarodowego. Jeżeli szofer wykonywał przewozy na podstawie wydawanych przez pracodawcę poleceń wyjazdu służbowego, to uzyskane przez niego diety nie stanowiły podstawy wymiaru składek.

Sytuację zmieniła jednak uchwała

Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08)

. SN stwierdził wówczas, że kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróż w ramach wykonywania umówionej pracy i na umówionym obszarze, nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77

5

§ 1 k.p.

Logiczną konsekwencją tej interpretacji było stwierdzenie, że diety wypłacane przez pracodawców kierowcom transportu międzynarodowego w rzeczywistości nie są dietami przysługującymi z tytułu podróży służbowej – bo taki kierowca nie był, według SN, w podróży służbowej. A to z kolei oznaczało, że takie „diety” nie mogły zostać wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Nowela przepisów

Sytuację wyjaśniła ustawa z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 43, poz. 246), która obowiązuje od 3 kwietnia 2010 r. Wprowadziła ona do ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.) przepisy dotyczące podróży służbowych kierowców.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 2 pkt 7 tego aktu prawnego podróż służbowa to każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy:

- przewozu drogowego poza miejscowość, w której mieści się siedziba lub inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę – w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały,

- wyjazdu poza miejscowość, o której mowa, w celu przewozu drogowego.

Bez wątpliwości

Do ustawy o czasie pracy kierowców wprowadzono też art. 21a. Stanowi on, że kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 775 § 3 – 5 k.p.

Przepisy te jednoznacznie stwierdzają, że kierowca wykonujący pracę w warunkach określonych w art. 2 pkt 7 jest w podróży służbowej, a to uprawnia go do diet w znaczeniu kodeksy pracy. Te zaś nie stanowią podstawy wymiaru składek.

Takie rozumienie tych przepisów potwierdził również Sąd Najwyższy w wyroku z 24 listopada 2011 r. (I UK 180/11). Stwierdził wówczas, że na podstawie zmienionych przepisów kierowcom wykonującym przewozy międzynarodowe przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z realizacją zleconych im zadań służbowych poza siedzibą pracodawcy, których to zadań nie mogli wykonać w granicach umówionej dniówki oraz bez ograniczenia możliwości wyżywienia i rodzinnego lub pracowniczego odpoczynku w miejscu stałego zamieszkania lub pobytu.

Dodać należy, że art. 2 pkt 7 oraz art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców dotyczą nie tylko kierowców transportu międzynarodowego, ale również wykonujących przewozy krajowe. W związku z tym, wypłacone im diety również nie stanowią podstawy wymiaru składek.