Mediatorzy i arbitrzy mogą pomóc w rozwiązaniu sporu. Instytucje te są wykorzystywane w świecie biznesu. Wiele firm w kontraktach umieszcza np. zapis na sąd arbitrażowy, wyznaczając z góry instytucję, która w razie sporu między przedsiębiorcami będzie odpowiedzialna za jego rozstrzygnięcie oraz wydanie wiążącej i ostatecznej decyzji w tym zakresie.
W ten sposób firmy mogą ominąć jurysdykcję sądów powszechnych (państwowych), co jest szczególnie istotne przy międzynarodowych kontraktach, ale równie dobrze może być wykorzystywane w warunkach krajowych.
Co więcej, wykorzystanie takich alternatywnych metod rozstrzygania sporów jest możliwe także w stosunkach z konsumentami. W zależności od tego czego dotyczy spór i z jakiego rodzaju transakcji (umowy) wynika, pomocą w rozstrzyganiu zajmują się różne instytucje. Warto z nich korzystać. Często bowiem nie tylko pozwalają oszczędzić czas i pieniądze, lecz także pomagają w zawarciu kompromisu i dopiero gdy nie będzie on osiągalny, wydają wiążące strony orzeczenie.
Najwięcej umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami dotyczy sprzedaży różnorodnych towarów i podstawowych usług.
Towary i usługi
Dlatego ze względu na liczbę takich transakcji w pierwszej kolejności należy wskazać na instytucje, które mogą pomóc w rozwiązywaniu ewentualnych sporów wynikających właśnie z tego typu umów. Są to stałe polubowne sądy konsumenckie tworzone na podstawie umów zawartych przez wojewódzkich inspektorów inspekcji handlowej z organizacjami pozarządowymi reprezentującymi konsumentów lub przedsiębiorców oraz innymi zainteresowanymi podmiotami.
Ich zadaniem jest rozpatrywanie sporów o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów lub świadczenia usług zawartych między konsumentem a przedsiębiorcą.
Sprawę do sądu polubownego mogą wnieść: konsument, przedsiębiorca, organizacja konsumencka oraz miejski (powiatowy) rzecznik konsumentów. Jednak, co bardzo istotne, sąd konsumencki rozstrzyga spór tylko wtedy, gdy zgodzą się na to obie strony, czyli konsument i przedsiębiorca, dokonując tzw. zapisu na sąd polubowny.
Obecnie działa 16 stałych polubownych sądów konsumenckich i dodatkowo 15 ośrodków zamiejscowych zlokalizowanych na terenie całego kraju.
Wyrok sądu konsumenckiego jest nieodwołalny. Sąd doręcza jego odpis stronom w terminie 14 dni od dnia jego wydania wraz z pisemnym uzasadnieniem. Od wyroku arbitrażu stronom przysługuje skarga do sądu powszechnego. Na jej wniesienie konsument lub przedsiębiorca mają trzy miesiące. Termin ten liczony jest od doręczenia wyroku.
Należy jednak wyraźnie podkreślić, że wniesienie skargi będzie skuteczne tylko w nielicznych przypadkach. Wyrok i ugoda zawarta przed sądem polubownym mają bowiem moc wyroku sądu powszechnego (państwowego).
Koszty postępowania ponosi strona przegrana. Jednak przewodniczący ma prawo ją z tego zwolnić. Arbitrzy rozpatrują spory o prawa majątkowe wynikłe z umów zawartych między firmą a konsumentem.
Jednak nie dotyczy to wszystkich sporów mogących mieć taki charakter. I tak sądy te nie zajmują się konfliktami z zakresu: usług energetycznych, finansowych (zakłady ubezpieczeń, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, otwarte fundusze emerytalne, domy maklerskie i banki) oraz usług pocztowych i telekomunikacyjnych.
SPSK nie zajmują się także usługami naukowo-badawczymi, edukacyjnymi oraz usługami w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej. Gdzie zatem szukać pomocy przy tego typu umowach, jeżeli strony nie chcą iść do sądu państwowego?
Telefon i Internet
Niemal każdy z nas korzysta z telefonu komórkowego lub stacjonarnego i z Internetu. W związku z dużą liczbą umów tego typu także na tym polu może dochodzić stosunkowo często do sporów między konsumentem a przedsiębiorcą. Mogą one wynikać z jednej strony np. z wysokości rachunku lub braku dostępu do zadeklarowanych usług, a z drugiej z nieterminowego regulowania należności.
Tego rodzaju konflikty można rozstrzygnąć, korzystając z mediacji lub Sądu Polubownego przy Prezesie Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Aby wszcząć postępowanie mediacyjne, należy złożyć wniosek w delegaturze UKE (w województwie właściwym ze względu na zamieszkanie).
Mediacja jest możliwa tylko wtedy, gdy wystąpi o nią konsument, czyli osoba fizyczna, która
- ma podpisaną umowę z operatorem,
- korzysta z telefonu dla celów niezwiązanych bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu.
Powyższe warunki nie obowiązują, jeżeli postępowanie mediacyjne miałoby dotyczyć usług pocztowych. Z kolei w celu wszczęcia postępowania przed sądem polubownym należy złożyć odpowiedni wniosek na adres: Stały Polubowny Sąd Konsumencki przy Prezesie Urzędu Komunikacji Elektronicznej, ul. Kasprzaka 18/20, 01-211 Warszawa.
Wyrok tego sądu ma również taką samą moc prawną, jak wyrok sądu państwowego. Jest on ostateczny. Jedynie w razie uchybień formalnych lub proceduralnych (np. brak zapisu na sąd polubowny, błędny skład sądu, niepowiadomienie strony o terminie) przysługuje skarga o uchylenie wyroku. Należy ją złożyć w sądzie powszechnym.
Rzecznik ubezpieczonych
Spory powstałe między konsumentami a zakładami ubezpieczeń, powszechnymi towarzystwami emerytalnymi, Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym oraz Polskim Biurem Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pomaga rozstrzygać Sąd Polubowny przy Rzeczniku Ubezpieczonych.
Aby skorzystać z tej drogi, musi być spełniony warunek minimalnej wartości sporu, która w tej chwili jest ustalona na tysiąc złotych. Oczywiście zgodnie z ogólnymi zasadami obie strony konfliktu muszą wyrazić zgodę na właściwość tego sądu, dokonując odpowiedniego zapisu w umowie lub wyrażając na to zgodę już po powstaniu sporu.
Arbiter i nadzór
Arbiter bankowy jest instytucją powołaną do rozstrzygania sporów między konsumentami (klientami banków) a bankami
- w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych lub innych czynności na rzecz konsumenta,
- których wartość nie przekracza 8000 zł (chodzi tu o wartość sporu, a nie umowy, która może być większa).
Wszczęcie postępowania następuje na wniosek konsumenta, który w tym celu musi złożyć wniosek i dołączyć dokument potwierdzający zakończenie postępowania reklamacyjnego. Może go zastąpić oświadczenie, z którego będzie wynikać, że w terminie 30 dni nie uzyskał on żadnej odpowiedzi na złożoną przez siebie skargę. W tym wypadku nieco inaczej kształtuje się ostateczność decyzji wydanej przez arbitra.
Zasadniczo postępowanie może się zakończyć ugodą lub wygraną jednej ze stron. Jeżeli jednak to bank będzie przegranym, musi się dostosować do tej decyzji, jest ona dla banku wiążąca. Natomiast konsument, który z decyzji będzie niezadowolony, czyli w praktyce będzie zapewne stroną przegraną, ma prawo skierować sprawę do sądu powszechnego.
W tej sytuacji skorzystanie z arbitrażu nie zamyka drogi do sądu państwowego. W takiej sytuacji rozstrzygnięcie arbitra strony mogą potraktować jako opinię prawną.
Z kolei Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego rozpatruje następujące sprawy:
- powstałe między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności między podmiotami podlegającymi nadzorowi KNF (m.in. banki, zakłady ubezpieczeń, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, domy maklerskie) a odbiorcami świadczonych przez nie usług,
- o prawa majątkowe, gdzie wartość przedmiotu sporu wynosi co najmniej 500 zł, oraz o prawa niemajątkowe (w uzasadnionych przypadkach, gdy powodem jest konsument, możliwe jest przeprowadzenia mediacji w sprawie o wartości niższej niż 500 zł).
Zarówno wyrok Sądu Polubownego przy KNF, jak i ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu powszechnego.
Gdzie szukać sądu polubownego
- stałe polubowne sądy konsumenckie działające przy wojewódzkich inspektorach Inspekcji Handlowej: www.uokik.gov.pl
- mediacja i sądownictwo przy Urzędzie Komunikacji Elektronicznej: www.cik.uke.gov.pl
- Sąd Polubowny przy Rzeczniku Ubezpieczonych: www.rzu.gov.pl
- arbiter bankowy przy Związku Banków Polskich: www.zbp.pl
- Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego: www.knf.gov.pl
Czytaj również:
Zobacz serwisy:
Firma w sądzie » Sądownictwo polubowne
