- Uczennica urodziła dziecko. Jest w II klasie i ma umowę w celu przygotowania zawodowego. Od 1 marca 2011 wynagrodzenie ucznia nie może być mniejsze od 171,91 zł, a jej zasiłek wyniósł 121,83 zł (średnia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc porodu).

W jakiej wysokości wypłacić jej zasiłek macierzyński? Czy należy się jej 20 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego i 2 dodatkowego, jeśli 30 czerwca 2011 umowa zostanie rozwiązana?

– pyta czytelniczka.

Pracownicy młodocianej zatrudnionej na umowę w celu przygotowania zawodowego przysługuje urlop macierzyński na ogólnych zasadach, tzn. podstawowy w wymiarze 20 tygodni (140 dni) w razie urodzenia jednego dziecka. W okresie jego wykorzystywania należy się jej zasiłek macierzyński.

Jednak gdy w trakcie trwania urlopu umowa o pracę  się rozwiąże, urlop także zostaje przerwany. Innymi słowy urlop macierzyński, jako uprawnienie wyłącznie pracownicze, przysługuje póki kobieta ma status pracownika.

Po ustaniu stosunku pracy co prawda urlopu już nie ma, ale nie oznacza to końca otrzymywania zasiłku macierzyńskiego. Natomiast za czas dodatkowego urlopu macierzyńskiego również przysługuje zasiłek nawet po ustaniu zatrudnienia.

Zasada: angaż bezterminowy

Generalnie umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego zawierana jest na czas nieokreślony, co wynika z art. 194 kodeksu pracy. Określa się w nim jedynie termin ukończenia nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego można zawrzeć na czas określony tylko wówczas, gdy pracodawca zatrudnia więcej pracowników młodocianych w celu nauki zawodu, niż wynika to z jego potrzeb. Jeśli więc z pracownikiem młodocianym została zawarta umowa na czas określony – w tym wypadku do 30 czerwca 2011 – to zastosowanie mają tutaj przepisy kodeksu pracy odnoszące się do rozwiązywania umów terminowych. A te kończą się z upływem czasu, na jaki umowa została zawarta.

Według ogólnych reguł

Przepisy kodeksu pracy odnoszące się do pracowników młodocianych nie regulują odrębnie kwestii uprawnień związanych z rodzicielstwem. Do młodych uczących się rodziców mają zastosowanie normy ogólne znajdujące się w dziale VIII kodeksu pracy.

Zatem, tak jak dorosła pracownica, nastolatka ma prawo do podstawowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni, chyba że przed porodem wykorzystała już 2 tygodnie. Wówczas po porodzie urlop będzie kontynuowany aż do wyczerpania całego wymiaru (art. 180 § 1 i § 4 k.p.).

Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom kalendarzowym. Jeśli w tym czasie umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego ulegnie rozwiązaniu, to urlop się skróci.

Od 1 stycznia 2010 matki mają prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze – do końca 2011 r. – dwóch tygodni.

Za 22 tygodnie

Za czas urlopu macierzyńskiego i urlopu dodatkowego przysługuje zasiłek macierzyński. Do pracowników młodocianych stosuje się ogólne zasady obowiązujące przy ustalaniu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz podstawy wymiaru najpierw wynagrodzenia chorobowego a następnie zasiłków.

Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego stanowi bowiem tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, w tym chorobowego oraz zdrowotnego. A jak wiadomo, prawo do zasiłków nabywają ci, którzy w trakcie ubezpieczenia chorobowego zachorowali, urodzili bądź przysposobili dziecko czy opiekują się chorym członkiem rodziny.

I tak zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko (art. 29 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).

Wobec tego, nawet jeśli tytuł do ubezpieczenia chorobowego wygaśnie w związku z ustaniem zatrudnienia, ale pracownica urodziła dziecko wcześniej, czyli jeszcze będąc pracownikiem, zasiłek będzie przysługiwał także po rozwiązaniu umowy. Jeśli płatnikiem zasiłku jest pracodawca, to on będzie go wypłacał do dnia rozwiązania umowy, a potem obsługę młodocianej przejmie ZUS.

Obowiązkiem pracodawcy jest wówczas przekazanie organowi rentowemu dokumentacji zasiłkowej: skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka, świadectwa pracy, a także zaświadczenia ZUS Z-3 o składnikach przychodu stanowiących podstawę wymiaru zasiłku.

Osobom pobierającym zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia zasiłek ten przysługuje również za czas dodatkowego urlopu. Warunkiem jego wypłaty  przez dodatkowy okres jest wystąpienie przez zainteresowaną z odpowiednim wnioskiem do płatnika zasiłku (ZUS) przed rozpoczęciem pobierania zasiłku za dodatkowy okres.

Podstawa z pensji

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownika młodocianego wyznacza się jako średnie miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc porodu.

Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych ze środków pracownika.

Pracownicy odbywający praktyczną naukę zawodu mają ustalone wynagrodzenie jako odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa GUS, w zależności od roku nauki.

Wynagrodzenie ucznia  I klasy stanowi 4 proc. przeciętnego wynagrodzenia, II klasy – 5 proc. i III klasy – 6 proc. Stawka miesięcznego wynagrodzenia ucznia jest podstawą wymiaru składek na ZUS. Do podstawy wymiaru zasiłków pracowników młodocianych nie stosuje się najniższej podstawy tak jak u pełnoetatowych pracowników, która nie może być niższa od minimalnej stawki krajowej, po odliczeniu części 13,71 proc. z tytułu składek społecznych.

Przykład

Załóżmy dla celów przeprowadzenia wyliczeń, że pracownica młodociana będąca uczennicą II klasy urodziła dziecko 15 marca 2011. Podstawę wymiaru jej zasiłku należy więc ustalić z okresu marzec 2010 – luty 2011. W tym czasie otrzymywała wynagrodzenie w minimalnych stawkach uczniowskich, które zmieniają się co trzy miesiące. Jej umowa o pracę rozwiąże się 30 czerwca br.

Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku i przysługuje za każdy dzień opieki nad dzieckiem, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Płatnikiem zasiłku jest pracodawca.

KROK 1. Podstawa wymiaru zasiłku

Z wynagrodzenia pracownicy za:

marzec – maj 2010

(3 x 129,74 zł)  = 389,22 zł

czerwiec – sierpień 2010

(3 x 132,66 zł) = 397,98 zł

wrzesień – listopad 2010

(3 x 159,89 zł) = 479,67 zł

grudzień 2010 – luty 2011

(3 x 160,15 zł) = 480,45 zł

RAZEM  1747,32 zł

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie, po odliczeniu części składkowej: 1747,32 zł – (1747,32 zł x 13,71 proc.) = 1507,76 zł : 12 = 125,65 zł

KROK 2. Wartość zasiłku za cały okres urlopu macierzyńskiego

Od 15 marca do 30 czerwca, tj. za 108 dni zasiłek wynosi

125,65 zł : 30 = 4,19 zł x 108 dni = 452,52 zł

KROK 3. Rozliczenie wynagrodzenia za pracę i zasiłku za marzec

- wynagrodzenie za pracę

(171,91 zł : 30 ) x 17 dni urlopu macierzyńskiego = 97,42 zł

171,91 zł – 97,42 zł = 74,49 zł

- zasiłek macierzyński za 17 dni

125,65 zł : 30 = 4,19 zł x 17 dni = 71,23 zł

- składki ZUS i zaliczki na podatek (zasiłek nie podlega żadnym składkom, dlatego liczymy je tylko od wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca)

składki społeczne 74,49 zł x 13,71 proc. = 10,21 zł

podstawa wymiaru składki zdrowotnej 74,49 zł – 10,21 zł = 64,28 zł

składka zdrowotna 64,28 zł x 9 proc. = 5,79 zł

podstawa opodatkowania

64,28 zł – 111,25 zł = 0 zł + 71,23 zł (zasiłek);

po zaokrągleniu 71 zł

podatek (71 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 0 zł

zaliczka na podatek 0 zł

składka zdrowotna do ZUS 0 zł; składka przewyższyła zaliczkę, więc obniżamy ją do wysokości zaliczki, czyli do 0 zł

KROK 4. Do wypłaty

(74,49 zł + 71,23 zł ) – 10,21 zł = 135,51 zł

Trochę teorii,  trochę praktyki

- Pracownica młodociana, z którą zawarto umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas nieokreślony, po zakończeniu nauki staje się zwykłym pracownikiem i wystarczy w drodze porozumienia zmieniającego zmodyfikować jej angaż w zakresie warunków pracy i płacy, która nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Pracownica, która urodziła dziecko w trakcie zatrudnienia, ma prawo do urlopu wychowawczego na ogólnych zasadach.

- Z kolei „zawodowa” umowa o pracę, na czas określony, zawarta z młodocianą będącą w ciąży, która miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 § 3 k.p.). Jeśli w tym okresie dziewczyna ukończyła już szkołę, składając egzamin, to począwszy od następnego miesiąca po tym fakcie będzie jej przysługiwało wynagrodzenie co najmniej minimalne i to ono będzie stanowiło podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, po odliczeniu części składkowej 13,71 proc.

Zobacz więcej w serwisie:

Kadry i płace

»

ZUS

»

Składki ZUS

»

Składki na zasiłku i urlopie

»

Zasiłek macierzyński

Kadry i płace

»

Urlopy

»

Urlop macierzyński i ojcowski

Zobacz poradnik:

» Kadry i płace » Poradniki kadrowo-płacowe » Wynagrodzenia » Płacę, więc liczę