Na podstawie art. 231 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.) zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (odpowiednio art. 395 § 1 k.s.h. w przypadku walnego zgromadzenia spółki akcyjnej).
Zgromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników.
Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane (art. 238 § 1 k.s.h.).
Natomiast w spółce akcyjnej walne zgromadzenie zwołuje się przez ogłoszenie, które powinno być dokonane co najmniej na trzy tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia zgodnie z art. 402 § 1 k.s.h.
Z kolei art. 402 § 3 k.s.h. stanowi, że jeżeli wszystkie akcje wyemitowane przez spółkę są imienne, walne zgromadzenie może być zwołane za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia.
Dzień wysłania listów uważa się za dzień ogłoszenia. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską zawiadomienie może być wysłane akcjonariuszowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane.
Przykład
Zarząd spółki X z ograniczoną odpowiedzialnością zwołał zwyczajne zgromadzenie wspólników, wysyłając zaproszenia za pomocą przesyłek nadanych pocztą kurierską. Dla większości wspólników zarząd wysłał zaproszenia razem z materiałami na miesiąc przed terminem zwyczajnego zgromadzenia wspólników.
Natomiast zaproszenia razem z materiałami dla dwóch wspólników zostały wysłane dwa tygodnie przed terminem zwyczajnego zgromadzenia wspólników, a więc z zachowaniem ustawowego wymogu ekspediowania zaproszeń na zgromadzenia wspólników z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem.
Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników miało być zgodnie z art. 231 § 2 k.s.h. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, powzięcie uchwały o podziale zysku oraz udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.
Dodatkowy punkt porządku obrad miał być poświęcony nabyciu przez spółkę nieruchomości, której wartość została określona na znaczną kwotę, biorąc pod uwagę aktywa spółki. Dwóch wspólników, którym zaproszenia zostały wysłane dwa tygodnie później niż pozostałym, dowiedziało się o różnych terminach wysyłki przez spółkę korespondencji dopiero w trakcie posiedzenia zwyczajnego zgromadzenia wspólników.
W związku z tym wspólnicy ci głosowali przeciwko uchwałom dotyczącym spraw objętych porządkiem obrad, a po oddaniu głosu zażądali zaprotokołowania sprzeciwu w tej sprawie. Argumentowali, że pozbawiono ich w odróżnieniu od pozostałych wspólników, którzy otrzymali materiały dwa tygodnie wcześniej, faktycznej możliwości gruntownej analizy przedstawionych przez spółkę dokumentów oraz dokładnego zapoznania się z nimi.
Podkreślali, że biorąc pod uwagę charakter spraw objętych porządkiem obrad, zwłaszcza podjęcie decyzji w sprawie wyrażenia zgody na nabycie przez spółkę nieruchomości, zostali oni potraktowani gorzej niż pozostali wspólnicy i postępowanie zarządu spółki balansuje na granicy złamania zasady równego traktowania wspólników.
Dwa terminy
Aby móc prawnie rozstrzygnąć istotę relacji przepisów dotyczących zwoływania zgromadzenia wspólników do zasady równego traktowania wspólników, należy najpierw odpowiedzieć sobie na pytanie: czy wysłanie przez zarząd spółki zaproszeń do wspólników w dwóch różnych terminach (tak jak w przykładzie obok) jest dopuszczalne.
Wydaje się, że taką praktykę należy uznać za prawnie dopuszczalną na gruncie art. 238 k.s.h.
Jednak nie ulega wątpliwości, że analizując konkretny stan faktyczny, należy brać pod uwagę także całokształt uregulowań zawartych w kodeksie spółek handlowych, w tym w szczególności przepisy części ogólnej k.s.h. wyznaczające kierunki wykładni szczegółowych rozwiązań traktujących o poszczególnych instytucjach prawa spółek. I tu zaczyna się problem.
Dopiero taka gruntowna analiza tych norm kodeksowych powoduje, że rodzą się wątpliwości co do uznania postępowania zarządu spółki omawianego w przykładzie za właściwe.
Zgodnie z art. 20 k.s.h. wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Wysłanie zaproszeń w tak różnych terminach stanowi poważne naruszenie nakazu traktowania wspólników jednakowo w takich samych okolicznościach.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że wysłanie zaproszeń na zwyczajne zgromadzenie wspólników zawierających porządek obrad i materiały konieczne do zajęcia stanowiska w tym zakresie w różnych i odległych od siebie terminach różnicuje w sposób istotny sytuację wspólników. Dzieli ich na tych, którzy otrzymali zaproszenia wraz z materiałami merytorycznymi dwa tygodnie przed terminem zwyczajnego zgromadzenia wspólników, i tych, którzy otrzymali je miesiąc przed zgromadzeniem.
Zasada jest prosta: jeżeli mają zostać podjęte skutecznie uchwały, to wszyscy wspólnicy w istocie powinni dysponować taką samą możliwością i takim samym czasem na zapoznanie się z przesłanymi im materiałami. Wysłanie materiałów w dwutygodniowych odstępach różnicuje w sposób istotny możliwość ich gruntownej analizy przez wspólników.
Dokumenty do zaskarżenia
W związku z naruszeniem art. 20 k.s.h. wydaje się, że możliwe i dopuszczalne byłoby w sytuacji omówionej w naszym przykładzie wytoczenie na podstawie art. 249 k.s.h. bądź art. 252 k.s.h. (odpowiednio art. 422 k.s.h. bądź art. 425 k.s.h. przy spółce akcyjnej) powództwa o uchylenie uchwały jako mającej na celu pokrzywdzenie wspólnika lub stwierdzenie nieważności uchwały wspólników jako sprzecznej z ustawą.
Krąg podmiotów uprawnionych do wytoczenia takiego powództwa określa art. 252 § 1 z związku z art. 250 k.s.h. (w przypadku spółki akcyjnej krąg takich podmiotów określa art. 425 w związku z art. 422 § 2 k.s.h.).
Z powództwem takim mogą zatem w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wystąpić:
- zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna oraz poszczególni ich członkowie;
- wspólnik, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu;
- wspólnik bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników;
- wspólnik, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad oraz w przypadku pisemnego głosowania;
- wspólnik, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.
Powództwo o uchylenie uchwały wspólników należy wnieść w terminie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały (art. 251 k.s.h. i art. 424 § 1 k.s.h.).
Natomiast przysługujące wskazanym już osobom lub organom prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednak nie później niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały w przypadku spółki z o.o. (art. 252 § 3 k.s.h.), a w przypadku spółki akcyjnej nie później niż z upływem dwóch lat od dnia powzięcia uchwały (art. 425 § 2 k.s.h.).
Reasumując, wspólnicy z naszego przykładu, którzy głosowali przeciwko uchwale a po jej powzięciu zażądali zaprotokołowania sprzeciwu, mogą wytoczyć przeciwko spółce powództwo o uchylenie uchwały bądź stwierdzenie jej nieważności. Uprawnione bowiem jest przyjęcie, że poprzez działanie spółki została naruszona zasada jednakowego traktowania wspólników w takich samych okolicznościach.
Komentarz
Coraz powszechniej zasada równego traktowania i niedyskryminacji zaczyna odgrywać pierwszoplanową rolę wśród kanonu podstawowych zasad systemu prawa. Jej naruszenie w stosunkach prawnych i obrocie handlowym staje się bowiem podstawą formułowania różnorakich roszczeń, które uwidoczniają skalę zjawiska naruszania w praktyce zasady równego traktowania.
Także w stosunkach kupieckich zasada równego traktowania znajduje legalną podstawę w art. 20 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z nim wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach.
Zasada ta odgrywa niebagatelną i fundamentalną rolę w funkcjonowaniu i organizacji spółek kapitałowych, nakazując zarówno ustawodawcy, organom administracji publicznej, jak i wszelkim osobom trzecim będącym w orbicie oddziaływania podmiotów gospodarczych równe traktowanie wspólników i akcjonariuszy, którzy są w takim samym położeniu.
Mirosław Poremba jest prawnikiem, konsultantem kancelarii prawniczej w Częstochowie, ekspertem firm szkoleniowych
Remigiusz Ciosek jest prawnikiem, głównym specjalistą ds. obsługi prawnej spółki akcyjnej sektora przemysłu energetycznego
Czytaj też:
Zobacz:
» Spółki » Zgromadzenie wspólników
