Śmierć wspólnika, ogłoszenie jego upadłości albo wypowiedzenie przez niego (lub wierzyciela) umowy spółki jawnej co do zasady powoduje rozwiązanie tego podmiotu.

Od tej reguły są jednak wyjątki. Spółka może kontynuować swoją działalność, jeżeli tak stanowi jej umowa lub gdy decyzję taką podejmą pozostali wspólnicy.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

W umowie ABC sp.j. zawarto zapis, że śmierć wspólnika nie powoduje jej rozwiązania. Postanowienie to jest prawidłowe i wystarczające do kontynuowania działalności. [/ramka]

Decyzja wspólników o kontynuowaniu działalności najczęściej przybiera formę uchwały wymagającej jednomyślności.

[ramka][b] Zobacz [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/pdf/uchwala_spolki.pdf]Wzór uchwały w sprawie kontynuowania działalności spółki (pdf)[/link][/b][/ramka]

Z kolei umowa spółki – dopuszczająca w wyżej opisanych okolicznościach dalsze jej istnienie – może przewidywać, w takiej sytuacji, oblig powzięcia uchwały większością głosów.

[srodtytul]W jakim terminie[/srodtytul]

Aby spółka nie utraciła bytu prawnego, układ pomiędzy pozostałymi wspólnikami co do dalszego jej istnienia powinien być zawarty w terminach zakreślonych w art. 64 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0878F97C9B855869DA1A3F9BAD45E3AB?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link].

W świetle cytowanego przepisu decyzję o kontynuowaniu umowy – w razie śmierci lub ogłoszenia upadłości uczestnika spółki – należy podjąć niezwłocznie, czyli bez nieuzasadnionej zwłoki [i](patrz przykład 2)[/i], a gdy wspólnik bądź wierzyciel wypowiedział umowę, to przed upływem czasu wypowiedzenia [i](patrz przykład 3)[/i].

[ramka][b]Przykład 2[/b]

10 stycznia 2011 r. zmarła pani Róża, wspólnik XYZ sp.j. Pozostałe uczestniczki spółki, tj. panie Marcjanna i Honorata – wobec braku odpowiedniego postanowienia umowy – 11 stycznia 2011 r. podjęły jednomyślną uchwałę o kontynuacji działalności XYZ sp.j. pomiędzy nimi.

Uzgodnienie w przedmiocie dalszego trwania umowy mogło przybrać postać jednogłośnej uchwały. Zachowanie pań Marcjanny i Honoraty było zatem właściwe.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 3[/b]

27 czerwca 2010 r. pan Maciej, wspólnik DEF sp.j., wypowiedział umowę spółki ze skutkiem na 31 grudnia 2010 r.

Pozostałe osoby wchodzące w skład DEF sp.j., tj. panowie Marek i Piotr 20 grudnia 2010 r. powzięli jednomyślną uchwałę o kontynuacji jej działalności.

Uzgodnienie to nastąpiło więc w odpowiednim terminie. DEF sp.j. może nadal istnieć. [/ramka]

[srodtytul]W razie spóźnienia[/srodtytul]

Jeżeli uzgodnienie w przedmiocie dalszego trwania spółki nie nastąpi niezwłocznie bądź przed upływem terminu wypowiedzenia, spadkobierca, syndyk, wspólnik, który wypowiedział umowę, lub wierzyciel uczestnika spółki mogą żądać przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Pani Leokadia, wspólnik w K sp.j., 20 czerwca 2010 r. wypowiedziała umowę spółki. Do 31 grudnia 2010 r. pozostałe jej uczestniczki, tj. panie Klaudia i Roksana, nie zawarły porozumienia w przedmiocie dalszego istnienia spółki.

W tej sytuacji pani Leokadia 3 stycznia 2011 r. zażądała, w pisemnym oświadczeniu skierowanym do pań Klaudii i Roksany, podjęcia uchwały o ustanowieniu likwidatora K sp.j. Pani Leokadia mogła postąpić w opisany sposób. [/ramka]

[i]Podstawa prawna: art. 58 pkt 4-5 i art. 64 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link][/i]

[ramka][b]Sądy administracyjne o kontynuowaniu działalności[/b]

- „Jako wadliwy należy ocenić pogląd, że śmierć wspólnika w spółce jawnej jest równoznaczna z ustaniem bytu prawnego tej spółki i skutkuje wygaśnięciem z mocy prawa decyzji o nadaniu jej NIP.

Dwuosobowa spółka jawna nie ulega rozwiązaniu z powodu śmierci wspólnika, jeżeli w umowie spółki została zamieszczona regulacja o dalszym istnieniu spółki ze spadkobiercami zmarłego wspólnika.

W takim przypadku liczba wspólników nie ulega zmianie, gdyż w miejsce zmarłego wchodzą jego spadkobiercy.

Ponieważ spółka trwa, nie zachodzi przesłanka do usunięcia z obrotu prawnego decyzji o nadaniu jej NIP”

[i][b]– wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 26 października 2007 r. (I SA/Po 593/07)[/b].[/i]

- „Wstąpienie do spółki jawnej jednego ze spadkobierców w miejsce zmarłego wspólnika pozostaje bez wpływu na prawa spadkowe innych spadkobierców, a w szczególności na określenie przedmiotów majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej.

Mówiąc inaczej, wstąpienie do spółki jawnej przez jednego spadkobierców nie oznacza, że jest on wyłącznym spadkobiercą prawa majątkowego, jakim był udział zmarłego w tejże spółce.

W odniesieniu do małżonki zmarłego wspólnika, która po śmierci swego małżonka stała się, zgodnie z umową spółki, wspólnikiem prowadzącej przedsiębiorstwo spółki jawnej, nie zachodzą warunki do zastosowania zwolnienia podatkowego, o którym stanowi art. 4 ust. 1 pkt 10 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174085]ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (DzU z 2004 r. nr 142, poz. 1514 ze zm.)[/link], skoro nie nabyła ona w drodze spadku zakładu (przedsiębiorstwa), o jakim w przepisie tym mowa.

Sama okoliczność wstąpienia do spółki jawnej w miejsce zmarłego wspólnika, stanowiąca sukcesję wynikającą z umownego stosunku spółki jawnej, nie jest okolicznością przesądzającą o możliwości zastosowania takiego zwolnienia podatkowego”

[i][b]– wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 25 października 2007 r. (I SA/Sz 59/07)[/b][/i]. [/ramka]

[i]Autorka jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię w Płocku[/i]