Może w uchwale wyłonić ze swego grona przedstawicieli do podpisania tej umowy i wyraźnie upoważnić ich do dokonania tej czynności.
[b]Niezależne uprawnienie[/b]
Spółka z o.o. zasadniczo jest reprezentowana przez zarząd, a tylko przez radę nadzorczą. Dotyczy to zwłaszcza czynności związanych z umowami oraz sporami z członkami zarządu tej spółki. [b]Zasady zawierania umów z członkami zarządu spółki z o.o. reguluje art. 210 § 1[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0878F97C9B855869DA1A3F9BAD45E3AB?id=133014] kodeksu spółek handlowych[/link][/b], w myśl którego w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
Przy czym art. 210 § 1 k.s.h. ma pierwszeństwo zastosowania przed normami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link] w sprawach dotyczących reprezentacji pracodawcy w stosunkach pracy. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący i nie może być zmieniony w umowie stron. Zasada wyrażona w art. 210 § 1 k.s.h. ma zastosowanie do spółek wielopodmiotowych oraz jednoosobowych, w których wspólnik nie jest zarazem jedynym członkiem jej zarządu.
Rada nadzorcza z mocy art. 210 § 1 k.s.h. jest organem samodzielnie uprawnionym do zawierania umów z członkami zarządu. Oznacza to, że jej uprawnienie nie jest uzależnione od wcześniej uchwały wspólników w tym zakresie. Tak też wskazywał [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 23 stycznia 1998 r. (I PKN 498/97, OSNAP 1999/1/13).[/b]
Brakuje wyraźnej regulacji ustawowej dotyczącej sposobu działania rady nadzorczej przy reprezentacji spółki, co powoduje w praktyce różne kontrowersje. Dotyczą one zwłaszcza sytuacji, w których umowa spółki lub uchwała wspólników nie precyzuje tej kwestii.
[srodtytul]Decyzje kolegialne[/srodtytul]
Rada nadzorcza powinna działać poprzez wszystkich swoich członków, czyli kolegialnie. Taki pogląd wyraził także [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 23 września 2004 r. (I PK 501/03). [/b]
Rada nadzorcza jako organ kolegialny swoją wolę wyraża w formie uchwał podejmowanych według zasad określonych zarówno w przepisach kodeksu spółek handlowych, jak i w przepisach o charakterze wewnętrznym, takich jak umowa spółki oraz regulamin rady nadzorczej. Kolegialność działania rady może się też wyrazić przez podpisanie umowy przez wszystkich jej członków albo przez podjęcie uchwały o akceptacji tej umowy.
Rada nadzorcza powinna więc co najmniej kolegialnie podjąć uchwałę o zawarciu umowy o zakazie konkurencji z członkiem zarządu i warunkach tej umowy. Jest to bardzo istotne, gdyż naruszenie tych zasad powoduje nieważność umowy o zakazie konkurencji na podstawie art. 58 § 1 kodeksu cywilnego.
Wskazywał na to również [b]Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 4 listopada 2008 r. (I PK 82/08)[/b], stwierdzając, że do zawarcia umowy z członkiem zarządu wymaga się kolegialnego stanowiska rady nadzorczej.
SN zauważył tu także, że [b]rada nadzorcza nie może przenieść przysługującego jej prawa reprezentacji spółki na swojego członka[/b], gdyż może on jedynie uzyskać upoważnienie do podpisania określonej umowy w imieniu rady nadzorczej, a tym samym i spółki z o.o.
[srodtytul]Przedstawiciele rady[/srodtytul]
O ile zatem decyzja o zawarciu umowy o zakazie konkurencji ma być podejmowana przez radę kolegialnie, o tyle jej przekazanie członkowi zarządu może być powierzone poszczególnym członkom rady. W praktyce poważnym utrudnieniem bywa bowiem spowodowanie, aby wszyscy członkowie rady nadzorczej podpisali umowę z członkiem zarządu.
Zwłaszcza trudne jest to, gdy rada jest wieloosobowa, a jej członkowie przebywają w odległych miastach czy w innych krajach. Dlatego też przyjąć należy, że rada nadzorcza mogłaby w uchwale wyłonić ze swego grona konkretnych przedstawicieli do samego podpisania umowy o zakazie konkurencji z członkiem zarządu.
Podobnie wskazywał [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 23 lipca 2009 r. (II PK 36/09).[/b] Również umowa spółki z o.o. mogłaby przewidywać, że rada nadzorcza uprawniona jest do podjęcia uchwały upoważniającej np. dwóch jej członków do podpisania umowy z członkiem zarządu na warunkach określonych w uchwale. Zasady wyboru tych przedstawicieli mógłby też określać np. regulamin rady nadzorczej uchwalony przez zgromadzenie wspólników [b](por. wyrok SN z 21 stycznia 1999 r., I PKN 543/98)[/b].
Takie rozwiązanie z pewnością ułatwiłoby radzie nawiązywanie umów z członkami zarządu. Pamiętać jednak należy, że [b]wyłonienie poszczególnych członków rady do podpisania umowy z członkiem zarządu nie oznacza, że mogą oni samodzielnie decydować o treści i warunkach tej umowy[/b], gdyż to w dalszym ciągu pozostaje w uprawnieniach rady nadzorczej. Przedstawiciele ci mogą bowiem jedynie wykonywać jej uchwały.
[ramka][b]Przykład[/b]
Adam Z. był członkiem zarządu spółki z o.o. Rada nadzorcza tej spółki podjęła uchwałę o zawarciu z nim umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Umowa miała być zawarta na dwa lata i przewidywać odszkodowanie w wysokości określonej w kodeksie pracy. Równocześnie w uchwale tej rada upoważniła przewodniczącego rady nadzorczej do podpisania tej umowy z Adamem Z.
Po rozwiązaniu umowy o pracę spółka nie wypłaciła jednak Adamowi Z. ustalonego odszkodowania. Wystąpił więc z powództwem do sądu pracy. Spółka w odpowiedzi na pozew podnosiła, że umowa jest nieważna, nie została bowiem podpisana przez wszystkich członków rady nadzorczej.
Sąd jednak uwzględnił powództwo Adama Z., uznając, że umowa o zakazie konkurencji była ważna, gdyż spółka była prawidłowo reprezentowana przez radę nadzorczą, która kolegialnie podjęła decyzję o zawarciu tej umowy.[/ramka]
[ramka][b]WAŻNE [/b]
Rada nadzorcza w umowach z członkami zarządu reprezentuje nie siebie, lecz spółkę,i za nią składa oświadczenie woli.[/ramka]
[i]Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach[/i]