Wskazać na początku należy, że wspomniane zagadnienie jest w doktrynie oceniane w różny sposób.

Zwraca się między innymi uwagę, że zakład komunalny stanowi przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, a nie podmiotowym, a więc niemożliwe jest przekształcenie go w trybie art. 23 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6C23FFB2835B4D1F688E9C8F7D02D7DE?id=74522]ustawy o gospodarce komunalnej[/link] (T. Kocowski „Prawne możliwości nieodpłatnego zbycia przez gminę pracownikom spółki udziałów (akcji) w prywatyzowanej jednoosobowej spółce utworzonej na bazie majątku po zlikwidowanym zakładzie budżetowym”, NZS 22/3/2002).

I Kołaczyńska-Wyszogrodzka podkreśla, że użyte w art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej sformułowanie „spółka powstała w wyniku przekształcenia zakładu budżetowego” ma zastosowanie jedynie na gruncie tej ustawy oraz jedynie po wyczerpaniu wskazanej procedury postępowania i nie może być mechanicznie przenoszone do zastosowania przepisów innych ustaw, w tym zwłaszcza ustaw podatkowych („Podatkowe skutki przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę prawa handlowego”, „Finanse Komunalne” nr 32/6/2007).

[srodtytul]Bez umowy o przejęciu[/srodtytul]

W sposób dokładny do zagadnienia przekształcenia zakładu budżetowego odnieśli się C. Banasiński oraz M. Kulesza optujący za uznaniem możliwości bezpośredniego przekształcenia zakładów budżetowych w samorządowe spółki prawa handlowego.

Stwierdzają oni, że [b]przekształcenie zakładu budżetowego w spółkę nie stanowi zawiązania tej spółki.[/b] Jako główny argument swojej teorii podają literalne brzmienie art. 6 i art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej, w których – w obu przypadkach – zamieszczono sformułowanie „przekształcenia” zakładu budżetowego (C. Banasiński, M. Kulesza, „Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz”, Warszawa 2002).

Nie ze wszystkimi tezami wspomnianego stanowiska zgadza się M. Szydło. Niezależnie jednak od tego stoi on na stanowisku, że przepis art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej normuje przypadek sukcesji generalnej, jaki ma zachodzić w odniesieniu do praw i obowiązków związanych z działalnością zakładu.

Autor uważa, że zobowiązania związane z działalnością zakładu przechodzą ex lege na rzecz spółki. W rezultacie, jeżeli w związku ze swoją działalnością zakład zaciągnął w obrocie jakieś zobowiązania (których podmiotem jest i tak macierzysta jednostka samorządu terytorialnego), to powinny przejść one z mocy prawa na utworzoną spółkę i nie zachodzi w takiej sytuacji konieczność dopełnienia warunków przewidzianych np. w art. 519 kodeksu cywilnego (M. Szydło, „Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz”, Wolters Kluwer Business, Warszawa 2008).

Dodać należy, że oba stanowiska (a zwłaszcza to pierwsze) uwzględniają fakt, że w ustawie w odniesieniu do niniejszej sytuacji dwukrotnie pojawia się termin „przekształcenia” zakładu budżetowego, co przy założeniu racjonalnego ustawodawcy w sposób istotny stanowić może odpowiedź na wątpliwości innych autorów. Trudno byłoby ponadto przyjąć, że przekształcenie określone w ustawie o gospodarce komunalnej w sposób dorozumiany jakoś modyfikuje sukcesję obowiązków.

[srodtytul]Można potwierdzić w decyzji[/srodtytul]

W związku z powyższym stwierdzić można, że w dwóch najważniejszych wypowiedziach doktryny na wskazany temat uznana jest możliwość przejścia zobowiązań z zakładu budżetowego na spółkę ex lege. Do zaprezentowanej przez autorów tez interpretacji skłania również sama treść art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej, zgodnie z którym spółka powstała w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością zakładu budżetowego.

Z wykładni systemowej wspomnianego przepisu nie wynika, by w innych miejscach był określony jakiś szczególny tryb przekazania obowiązków przez zakład spółce prawa handlowego (np. nie odsyła do trybu przejęcia długu na zasadach określonych w kodeksie cywilnym). W związku z tym należy się zgodzić z C. Banasińskim, M. Kleszą oraz M. Szydło.

[b]Sukcesja odbywa się z mocy prawa. Niepotrzebne jest więc tutaj co do zasady żadne stanowisko gminy. [/b]Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by nowy stan faktyczny został potwierdzony, np. w formie decyzji deklaratoryjnej.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Spółka przejmuje zobowiązania gminy powstałe w wyniku funkcjonowania zakładu budżetowego z mocy prawa.[/ramka]

[i]Autor jest prawnikiem w kancelarii radców prawnych Skotarczak, Dąbrowski, Olech s.c.[/i]