Co do zasady czas pracy nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Tak wynika z art. 129 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]. Dotyczy to także osoby niepełnosprawnej. Stanowi o tym art. 15 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=899AF9CAC8A3B380D2D52E3B15166B64?id=257066]ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 14 poz. 92 ze zm.[/link]; dalej: ustawa).

Jednak w przypadku osoby niepełnosprawnej o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności czas pracy nie może przekraczać siedmiu godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

[srodtytul]Potrzebne orzeczenie[/srodtytul]

Od kiedy obowiązuje taki krótszy wymiar czasu pracy? Od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności. Mówi o tym art. 15 ust. 4 ustawy. Zastosowanie takich norm czasu pracy nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Gwarantuje to art. 18 ust. 1 ustawy.

Natomiast godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Stosowanie skróconej normy czasu pracy wobec pracownika niepełnosprawnego podejmującego zatrudnienie nie może bowiem spowodować obniżenia wynagrodzenia ustalanego według godzinowej stawki osobistego zaszeregowania. Wyjaśnił to [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 18 kwietnia 2000 r. (III ZP 6/00)[/b].

Gdyby zabiegi rehabilitacyjne poprawiły stan zdrowia niepełnosprawnego i zostałby on zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności, to może nastąpić przywrócenie norm czasu pracy w wymiarze nieprzekraczającym ośmiu godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być też zatrudniona w porze nocnej, czyli zgodnie z art. 151[sup]7[/sup] § 1 k.p. między godzinami 21 a 7. Niepełnosprawny nie wykonuje też zadań po godzinach.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Alicja pracowała na pełny etat. Niestety, uległa poważnemu wypadkowi. Ucierpiała na tyle, że orzeczony został umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Pani Alicja poinformowała o tym szefa i 24 maja przyniosła orzeczenie na potwierdzenie uzyskanego statusu. Od 25 maja obowiązuje ją skrócony wymiar czasu pracy. Przy czym jej wynagrodzenie zostanie takie jak przy pełnym wymiarze.[/ramka]

[srodtytul]Inaczej przy ochronie[/srodtytul]

Ograniczenia w czasie pracy nie dotyczą niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu albo gdy – na wniosek osoby zatrudnionej – lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Koszty takich badań ponosi pracodawca. Stanowi o tym art. 16 ust. 2 ustawy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Antek to niepełnosprawny zatrudniony w agencji ochrony. Specyfika jego pracy pozwala na wykonywanie obowiązków także w porze nocnej.[/ramka]

[srodtytul]Dodatkowy urlop[/srodtytul]

Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego wypoczynku. Jego wymiar generalnie wynosi 20 lub 26 dni. Dotyczy to także niepełnosprawnych. Ale osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy dziesięciodniowy urlop wypoczynkowy.

Prawo do takiego pierwszego dodatkowego urlopu osoba ta nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia jej do jednego z powyższych stopni niepełnosprawności.

Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu.

Tak wynika z [b]wyroku SN z 29 czerwca 2005 r. (II PK 339/04).[/b]

[b]Tu uwaga! [/b]Dodatkowy urlop wypoczynkowy nie przysługuje zawsze. Nie dostanie go niepełnosprawny uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych albo gdy jest uprawniony do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli jednak wymiar urlopu dodatkowego przysługującego na podstawie odrębnych przepisów jest niższy niż dziesięć dni roboczych, to zamiast tego urlopu przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy przewidziany dla osoby niepełnosprawnej. Reguluje to art. 19 ustawy.

[srodtytul]Turnusy i badania[/srodtytul]

[b]Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, ale nie częściej niż raz w roku.[/b]

Pracodawca udziela takiej osobie zwolnienia od pracy na podstawie wniosku lekarza sprawującego nad nią opiekę o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Stanowi o tym § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=169693]rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (DzU nr 100, poz. 927)[/link].

Odpłatne zwolnienie z pracy przysługuje także wtedy, gdy osoba z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności musi wykonać badania specjalistyczne, zabiegi lecznicze lub usprawniające, ma uzyskać zaopatrzenie ortopedyczne lub jego naprawę. Przy czym warunkiem zwolnienia jest niemożność wykonania wymienionych czynności poza godzinami pracy.

Łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy na turnus nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

[ramka][b]Czas na gimnastykę musi być[/b]

[b] Czy każdemu niepełnosprawnemu przysługuje dodatkowa przerwa w pracy i czy udziela się jej zamiast zwykłej 15-minutowej pauzy?[/b]

[i]Odpowiada Adam Kraszewski, aplikant radcowski w kancelarii GESSEL w Warszawie:[/i]

Pracownicy niepełnosprawni mogą korzystać zarówno z uprawnień przysługujących ogółowi pracowników, jak i ze szczególnych uprawnień przyznanych wyłącznie niepełnosprawnym. W szczególności niezależnie od wynikającej z art. 134 k.p., przysługującej każdemu pracownikowi, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin, 15- minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy, pracownikom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowa przerwa w pracy.

Zgodnie bowiem z art. 17 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.

Regulacje ustawy nie uzależniają prawa do dodatkowej przerwy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek od spełnienia przez niepełnosprawnego pracownika dodatkowych wymogów, takich jak zaliczenie do określonego stopnia niepełnosprawności czy też zatrudnienie w odpowiednim wymiarze czasu pracy.

Dodatkowa przerwa przysługuje zatem każdemu niepełnosprawnemu pracownikowi. Jest całkowicie niezależna od przerwy regulowanej przez przepisy kodeksu pracy. [/ramka]