Odprawa pieniężna przysługuje pracownikom, z którymi został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn ich niedotyczących. Na ogół są to powody ekonomiczne. Redukcja może być wynikiem zmian organizacyjnych, produkcyjnych czy technologicznych pracodawcy.

Wynika to z art. 8 ust. 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=169524]ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw.[/link] To tak zwana ustawa o zwolnieniach grupowych. Pamiętać jednak należy, że regulacja ta dotyczy tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób.

Prawo do odprawy pieniężnej przysługuje zarówno pracownikom zwalnianym w ramach zwolnień grupowych, jak i pracownikom zwalnianym indywidualnie z przyczyn ich niedotyczących.

[srodtytul]Lata pracy i poziom zarobków[/srodtytul]

Wysokość odprawy uzależniona jest od zakładowego stażu pracy danego pracownika i wysokości jego wynagrodzenia w ostatnim okresie przed zwolnieniem. Oznacza to, że [b]przy ustalaniu kwoty tej należności trzeba uwzględniać okres zatrudnienia podwładnego w firmie dokonującej rozwiązania umowy o pracę[/b]. Odprawa pieniężna będzie przysługiwać w wysokości:

- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował u danego pracodawcy mniej niż dwa lata,

- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli zatrudniony przepracował w konkretnym zakładzie dwa i więcej lat, jednak nie więcej niż osiem lat,

- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli podwładny był zatrudniony w jednej firmie ponad osiem lat.

Podkreślić jednak trzeba, że do tego okresu zatrudnienia należy też wliczać okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23[sup]1[/sup] kodeksu pracy.

Tak samo będzie także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy. Wynika to z odesłania do art. 36 § 1[sup]1[/sup] k.p. zawartego w art. 8 ust. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 23[sup]1[/sup] k.p. w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Przyjmuje się, że dla określenia, czy takie przejście miało miejsce, decydujące znaczenie ma przejęcie pewnego substratu majątkowego dotychczasowego zakładu pracy przez nowego pracodawcę lub przejęcie jego dotychczasowych zadań. Tak też wypowiadał się [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 15 września 2006 r. (I PK 75/06 ).[/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Alicja Z. była zatrudniona przez dziesięć lat w przedsiębiorstwie Y, które zostało kupione przez spółkę X. Wraz z tym przedsiębiorstwem zostali przejęci jego pracownicy, w tym też Alicja Z. Po upływie ośmiu miesięcy spółka X wypowiedziała pracownicy umowę o pracę z powodu likwidacji jej stanowiska i zmian organizacyjnych. Po upływie okresu wypowiedzenia spółka X wypłaciła Alicji Z. odprawę w wysokości jej jednomiesięcznego wynagrodzenia. Zwolniona wniosła wówczas podanie o zapłatę pozostałej części odprawy. Wskazała, że ma prawo do odprawy w wysokości trzymiesięcznej pensji. Gdy spółka jej odmówiła, wystąpiła o to z pozwem do sądu pracy. Ten uwzględnił powództwo.[/ramka]

Poza sytuacją przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę i innymi przypadkami, gdy z mocy przepisów nowa firma jest następcą prawnym w stosunkach pracy, przy ustalaniu wysokości odprawy nie uwzględnia się całego stażu pracy danego pracownika, lecz tylko jego staż zakładowy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Adam Z. był zatrudniony w przedsiębiorstwie X przez sześć miesięcy. Jego łączny staż pracy wynosi 21 lat. Pracodawca z powodu przeprowadzanych zmian organizacyjnych i rozpoczętych zwolnień grupowych wypowiedział mu umowę o pracę. Po upływie okresu wypowiedzenia wypłacił mu odprawę w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Adam Z., domagając się odprawy w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, wniósł pozew do sądu pracy. Ten jednak oddalił powództwo. Decyzję uzasadnił tym, że jego staż pracy w przedsiębiorstwie X upoważniał go do odprawy w wysokości jednomiesięcznej pensji.[/ramka]

[srodtytul]Gdy chlebodawców jest co najmniej dwóch[/srodtytul]

Należy też zauważyć, że [b]jeżeli pracownik jest zatrudniony w tym samym czasie u dwóch lub więcej pracodawców, to do okresu zatrudnienia, od którego zależy wysokość odprawy, wlicza się mu wyłącznie okres zatrudnienia u tego przedsiębiorcy, który zamierza rozwiązać z nim stosunek pracy z przyczyn jego niedotyczących.[/b]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]