To wnioski z wyroku WSA w Krakowie z 15 lipca 2008 r. (I SA/Kr 1249/07).
Organy podatkowe wydały decyzję o pociągnięciu do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki członka jej zarządu. Odwołując się od rozstrzygnięcia fiskusa, wskazał on, że w okresie, na który przypadają zaległości podatkowe, był w szpitalu w związku z przebytym zawałem serca. Argumentował ponadto, że niezłożenie wniosku o wszczęcie wobec spółki postępowania upadłościowego nie wynikało z jego winy. Organy podatkowe nie uznały tej argumentacji.
Sprawa trafiła do krakowskiego WSA. Sąd uchylił decyzję, powołując się jednak na inne powody niż podnoszone w skardze przez podatnika. Zdaniem sądu wyłączenie członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki może nastąpić na podstawie oceny, czy dana osoba miała faktyczny wpływ na jej interesy, czy też uniemożliwiała to np. nagła choroba. Na tej podstawie można bowiem ocenić zaistnienie przesłanki „właściwego czasu” do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. W tej sprawie „właściwy czas” to moment, w którym zobowiązania spółki przekroczyły wartość jej majątku. Organy podatkowe nie określiły tego momentu precyzyjnie, zatem ocena, czy brak stosownego wniosku o upadłość został zawiniony przez skarżącego, również nie została dokonana rzetelnie i prawidłowo.
Aleksandra Krawczyk jest konsultantką w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki określa art. 116 ordynacji podatkowej. Jedną z okoliczności wyłączających odpowiedzialność członka zarządu jest wykazanie przez niego, że zgłoszono we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości bądź niedopełnienie tego obowiązku nie nastąpiło z jego winy. Z przepisu wynika, że w celu wyłączenia odpowiedzialności odpowiednie zgłoszenie nie musi zostać dokonane przez członka zarządu, może to zrobić także ktoś inny. Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że ciężar dowodu wykazania spełnienia przesłanek uwalniających od odpowiedzialności co do zasady spoczywa na członku zarządu, jednak nie oznacza to wyłączenia obowiązku organów podatkowych dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej.
W wyroku sąd w szczególności zajął się pojęciem „właściwy czas”, w jakim powinien być złożony wniosek o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcie postępowania zapobiegającego jej ogłoszeniu. Ustawodawca nie definiuje tego pojęcia, wskazuje się zatem, że ma być to czas przede wszystkim pozwalający na odpowiednią ochronę wierzycieli, przy czym złożenie wniosku musi być skuteczne (przykładowo nie uwolni od odpowiedzialności złożenie wniosku, który następnie został zwrócony z przyczyn formalnych).
Jedno ze stanowisk w tym zakresie – podzielane również przez sąd – uznaje, że należy odwołać się do terminów wynikających z przepisów regulujących postępowanie upadłościowe i naprawcze, zatem zgłoszenie w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości powinno nastąpić nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
