Przepisów dotyczących tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału i przekształcania spółek należy szukać w kodeksie spółek handlowych.

Spółki osobowe to spółki: jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna.

Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej (zdolności do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz wykonywania we własnym imieniu czynności prawnych) i są tak zwanymi ułomnymi osobami prawnymi (posiadają zdolność prawną, tak więc mogą nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać do sądu oraz być pozywane), a między wspólnikami, którzy wspólnie reprezentują spółkę, istnieje stała więź.

Spółki osobowe są dobrym rozwiązaniem dla małych i średnich przedsiębiorców, a także firm rodzinnych. Procedura zakładania jest znacznie prostsza niż dla spółek kapitałowych, nie ma również wymogów kapitałowych. Trzeba tylko pamiętać, że w razie niewywiązania się przez wspólników z zaciągniętych zobowiązań odpowiedzą oni swoim majątkiem prywatnym.Generalną zasadą jest bowiem, że wspólnicy spółki osobowej odpowiadają własnym majątkiem osobistym, w nieograniczony sposób, za zobowiązania spółki.

Wyjątkiem od tej zasady jest spółka partnerska (gdzie partner nie odpowiada za zobowiązania spółki, które powstały w wyniku działania bądź zaniechania innych partnerów), oraz spółka komandytowo-akcyjna (gdzie akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki). Trzeba jednak wiedzieć, że spółka partnerska jest zastrzeżona tylko dla przedstawicieli wolnych zawodów (wymienionych w k.s.h.), a spółka komandytowo-akcyjna jest bardziej skomplikowaną formą, przypominającą raczej spółkę kapitałową (akcyjną).

Spółki kapitałowe to: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

Cechują się tym, że:

- wymagany jest kapitał zakładowy, który stanowi majątek spółki;

- wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki(w spółce z o.o. za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie członkowie zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, a za zobowiązania spółki akcyjnej odpowiada sama spółka swoim majątkiem);

- spółka ma osobowość prawną;

- jej majątek jest odrębny od majątku wspólników;

- spółka ma organy: zgromadzenie wspólników, zarząd, rada nadzorcza.Spółkę z o.o. lub akcyjną może założyć nawet jedna osoba, co jest niemożliwe w spółce cywilnej lub osobowej.

Kodeks nie ogranicza maksymalnej liczby wspólników i akcjonariuszy, do prowadzenia i zarządzania spółką niezbędne są organy:

zgromadzenie wspólników

– najważniejszy organ spółki, który podejmuje decyzje większością zwykłą lub kwalifikowaną,

zarząd

– prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę, jest powołany przez zgromadzenie wspólników lub radę nadzorczą, do zarządu mogą być powoływane spośród wspólników, a także z poza ich grona,

rada nadzorcza

– pełni funkcję kontrolną, sprawuje nadzór nad działalnością zarządu, składa się co najmniej z trzech członków powoływany i odwoływanych uchwałą wspólników.

Spółka cywilna

Zasady jej funkcjonowania regulują art. 860 – 875 kodeksu cywilnego. Spółka cywilna to swoisty rodzaj umowy między wspólnikami, co oznacza, że sama spółka nie jest odrębnym podmiotem prawa (tylko na zasadzie wyjątku jest traktowana jako odrębny podmiot dla celów VAT). Spółka cywilna nie ma odrębnego majątku, a wspólników łączy współwłasność łączna. To oznacza, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki nie może też domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.Wspólnicy spółki cywilnej muszą jednak pamiętać, że gdy przez dwa kolejne lata przychody netto ich spółki przekroczą pewną wielkość (obecnie 800 tys euro), muszą przekształcić ją w spółkę jawną. Niewykluczone, że już wkrótce obowiązek ten zostanie zniesiony.

Za zobowiązania spółek nieposiadających osobowości prawnej (spółki osobowe i cywilne) odpowiadają wspólnicy, natomiast za zobowiązania spółek posiadających osobowość prawną odpowiadają same spółki (spółki kapitałowe).

W spółce jawnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność:

1. osobistą (odpowiadają całym swoim prywatnym majątkiem za zobowiązania spółki), charakterystyczna dla spółki jawnej

2. nieograniczoną (bez ograniczenia całym swoim majątkiem )

3. solidarną (wierzyciel może żądać pokrycia zobowiązań spółki od wszystkich wspólników łącznie albo od każdego z osobna)

4. subsydiarną (wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, dopiero wówczas, kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna).

W spółce partnerskiej partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązanie spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez pozostałych partnerów. Za działania osób zatrudnionych przez spółkę odpowiada ten z partnerów, który był ich przełożonym. W umowie spółki można zastrzec, że jeden albo większa liczba partnerów będzie ponosić odpowiedzialność na tych samych zasadach co wspólnik spółki jawnej.

Za zobowiązania spółki komandytowej odpowiada bez ograniczenia co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

W spółce komandytowo - akcyjnej za jej zobowiązania odpowiada bez ograniczenia co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), natomiast akcjonariusz za nie nie odpowiada.

W spółkach kapitałowych, których majątek jest odrębny od majątków osobistych wspólników i akcjonariuszy, odpowiedzialność za zobowiązania ponosi spółka całym swoim majątkiem, dzięki czemu majątek osobisty wspólników i akcjonariuszy pozostaje bezpieczny.W spółce z o.o., gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie członkowie zarządu.

Jest to kapitał założycielski spółki, który został wniesiony przez właścicieli przy zakładaniu spółki i do wysokości którego ponoszą oni odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Minimalny kapitał zakładowy jest ściśle określony i różni się od typu spółki, jaką chcemy założyć.

Przedsiębiorcy, którzy chcą zmienić formę prawną spółki, zachowując jednocześnie posiadane już prawa i obowiązki, a także koncesje, zezwolenia itd., mogą ją przekształcić (np. ze spółki osobowej w kapitałową i odwrotnie). Możliwość przekształcenia spółek jest niemożliwa tylko w przypadku spółek w likwidacji (po rozpoczęciu podziału majątku) oraz spółek w upadłości.Przekształcają spółkę trzeba jednak pamiętać o skutkach podatkowych i rachunkowych.

Połączenie spółek (fuzja)

daje możliwość dwóm lub więcej spółkom na koncentrację kapitału, a co za tym idzie wzrost ich znaczenia i możliwości gospodarczych.

Przejęcia spółek (inkorporacje) zwykle odbywają się przez „wchłonięcie” jednej spółki przez inną.Polskie spółki mogą się łączyć z unijnymi łączenia transgranicznego mają możliwość łączenia się z innymi spółkami europejskimi ("Polskie spółki mogą łączyć się z unijnymi").

Gdy wspólnicy postanowią się rozstać, nie wystarczy, że się rozejdą. Wcześniej muszą powołać likwidatora, a także przeprowadzić likwidację działalności gospodarczej dla celów podatkowych i bilansowych.

Więcej na temat spółek w serwisie rp.pl » Firma » Spółki