[b]Pracownica kwiaciarni urodziła dziecko w 2006 r. Po urlopie macierzyńskim i wypoczynkowym poszła na trzyletni urlop wychowawczy do 2 marca 2010 r. W sierpniu 2009 r. urodziła drugie dziecko i poszła na urlop macierzyński od 19 sierpnia do 22 grudnia 2009 r. W czasie tego urlopu zaczęła świadczyć pracę w kwiaciarni otworzonej przez jej męża. Nadal jest na przyznanym wcześniej urlopie wychowawczym i złożyła kolejny wniosek o trzyletni urlop wychowawczy na następne dziecko. W firmie męża nie jest zgłoszona do ubezpieczenia.

Otwierając kwiaciarnię męża, wykorzystała wszystkie kontakty z moimi kontrahentami i klientami, szkodząc interesom mojej firmy. Czy mam prawo zwolnić ją dyscyplinarnie z uwagi na utracone do niej zaufanie?[/b] – pyta czytelnik.

Art. 186[sup]2[/sup] § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link] dopuszcza możliwość podjęcia pracy zarobkowej oraz innej działalności przez pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego.

Może to być również praca polegająca na pomaganiu mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej. Aktywność taka nie może jednak kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem. Jest to bowiem podstawowy cel korzystania z urlopu wychowawczego.

[b]W przypadku ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca może wezwać go do powrotu do pracy w terminie przez siebie ustalonym.[/b]

Termin ten musi się mieścić w przedziale od czterech do 30 dni od dnia wezwania (art. 186[sup]2[/sup] § 2 k.p.). W przedstawionym stanie faktycznym prawo takie prawdopodobnie przysługuje pracodawcy. Stała praca jest bowiem jednoznaczna z trwałym zaprzestaniem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Podstawowym problemem jest jednak to, czy pracodawca może rozwiązać bez wypowiedzenia umowę o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym.

[srodtytul]Kiedy dyscyplinarka[/srodtytul]

Mimo generalnej ochrony stosunku pracy pracowników przebywających na urlopie wychowawczym taką możliwość dopuszcza art. 186[sup]1[/sup] § 1 k.p.

Rozwiązanie umowy jest uzależnione od wystąpienia przynajmniej jednej z przesłanek określonych w art. 52 § 1 k.p. Są to:

- ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,

- popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

- zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

[srodtytul]Dobro zakładu[/srodtytul]

Zgodnie z art. 100 § 2 k.p. pracownik ma m.in. obowiązek dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Naruszeniem tego obowiązku będzie ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa i wykorzystanie jej w działalności konkurencyjnej w sposób narażający pracodawcę na szkodę.

Tajemnicą przedsiębiorstwa są np. informacje o dostawcach lub klientach i cenach im oferowanych.

Przekazanie takich wiadomości podmiotom zewnętrznym albo wykorzystanie we własnej działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy może narazić pracodawcę na szkodę. Obowiązek zachowania tajemnicy dotyczy wszystkich osób zatrudnionych u danego pracodawcy.

Przepis dotyczący zachowania tajemnicy jako naruszenie obowiązku wskazuje każde działanie, które mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Rzeczywiste powstanie szkody nie jest zatem konieczne do ustalenia naruszenia obowiązku. Wystarczy sama możliwość jej powstania po ujawnieniu informacji.

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 3 marca 2005 r. (I PK 263/04)[/b] stwierdził, że prowadzenie działalności konkurencyjnej po odmowie zawarcia umowy o zakazie konkurencji oraz mimo sprzeciwu pracodawcy jest świadomym naruszeniem przez pracownika obowiązku dbałości o dobro zakładu (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.) i może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).

W omawianym przypadku można stwierdzić rażące naruszenie obowiązków pracowniczych przez pracownicę podejmującą pracę w konkurencyjnej wobec pracodawcy firmie jej męża. Zachowanie pracownicy polegające na wykorzystaniu informacji handlowych uzyskanych w związku z pracą może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia nawet w czasie przebywania pracownicy na urlopie wychowawczym.

W sytuacji przedstawionej przez czytelnika nie stanowi przeszkody to, że naruszanie obowiązków pracowniczych rozpoczęło się dawniej niż przed miesiącem.

Określony w art. 52 § k.p. jednomiesięczny termin na rozwiązanie umowy, liczony od momentu uzyskania wiadomości o okolicznościach stanowiących podstawę do rozwiązania, w przypadku okoliczności trwających ciągle liczy się od zajścia ostatniego ze zdarzeń składających się na naruszenie ([b]wyrok SN z 19 grudnia 1997 r., I PKN 443/97[/b]).

[srodtytul]Zgłoszenie do ubezpieczeń[/srodtytul]

Odrębnym problemem jest obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia osoby świadczącej pracę, która jednocześnie korzysta z urlopu wychowawczego udzielonego przez innego pracodawcę.

Zgodnie z poglądem wielokrotnie prezentowanym w orzecznictwie [b]SN, w tym w uchwale z 23 maja 2006 (III UZP 2/06), osoby, które w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego pozostają w stosunku pracy i równocześnie prowadzą pozarolniczą działalność, podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia tej działalności[/b] (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=333804]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link]).

Ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym objęte są osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące.

Małżonek osoby prowadzącej działalność gospodarczą jest uznawany za osobę współpracującą, jeżeli pozostaje z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu działalności.

W przedstawionym stanie faktycznym pracownica pomagająca mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń społecznych przez męża.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia jest ograniczona w czasie.

Pracodawca nie może rozwiązać umowy po upływie miesiąca od uzyskania wiedzy o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie.[/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Prawnej Atys i Wspólnicy[/i]