Reguły odprawy za zwolnienie z przyczyn leżących po stronie pracodawcy

Nawet jedna osoba zwolniona z przyczyn leżących po stronie firmy zatrudniającej co najmniej 20 pracowników musi dostać rekompensatę finansową za utratę posady. Wymagane to jest zarówno przy likwidacji całej spółki, jak i skasowaniu pojedynczego stanowiska. Zasady wypłaty odpraw finansowych w takich sytuacjach reguluje ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1474; dalej: ustawa o zwolnieniach).

Dla kogo

Likwidacja stanowiska pracy lub pracodawcy to szczególny typ rozwiązania stosunku pracy uregulowany w ustawie o zwolnieniach. Wystarczy załoga licząca 20 pracowników, aby każdemu zwalnianemu należała się odprawa finansowa. Jeżeli mamy do czynienia z likwidacją firmy, odprawa przysługuje każdemu etatowcowi, któremu wypowiedziano angaż lub zawarto porozumienie stron z powodów leżących po stronie pracodawcy.

Odprawę dostaną także pracownicy, z którymi firma rozstaje się wyłącznie z przyczyn ich niedotyczących, gdy w przeciągu 30 dni ich liczba wynosi:

• 10 etatowców – w firmie zatrudniającej poniżej 100 osób,

• 10 proc. załogi – w firmie zatrudniającej od 100 do 300 osób,

• 30 etatowców – w firmie angażującej powyżej 300 osób.

Odprawa przysługuje nie tylko tym, którzy kwalifikują się do podanych kryteriów redukcji grupowych. Obejmuje nawet jedną osobę w razie zwolnienia jej z powodów leżących po stronie zakładu.

Nie wszyscy dostaną

Warto przeanalizować sytuacje, w których odprawa nie będzie się należała.

Przykład

Pan Jan był zatrudniony na umowie o pracę zawartej na czas określony do 30 listopada 2016 r. W związku z tym, że spółka ogłosiła likwidację, a miała ona nastąpić z końcem listopada, wypowiedziane zostały wszystkie trwające dłużej umowy tak, żeby 30 listopada był ostatnim dniem pracy. Pracownikom, z którymi rozwiązano angaże, wypłacono też odprawy zgodnie z przepisami. Czy pan Jan ją również dostanie?

Zdecydowanie nie. Umowa zawarta na czas określony, która rozwiązuje się z upływem czasu, nie kwalifikuje się do odprawy. W takiej sytuacji pracownikom nie należy się żadna rekompensata wynikająca z prawa pracy. Oczywiście pracownikowi firma może przyznać dodatkowe świadczenie, ale nie będzie ono zwolnione ze składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Nie będzie to bowiem odprawa, ale dodatkowe wynagrodzenie.

Zakończenie umowy o pracę z upływem czasu nie jest jedyną formą rozstania, podczas której nie przysługuje odprawa pieniężna. Możemy do nich zaliczyć jeszcze:

- wypowiedzenie umowy przez pracodawcę z przyczyn leżących po stronie pracownika,

- wypowiedzenie umowy przez pracownika,

- rozwiązanie umowy przez pracodawcę bez wypowiedzenia,

- wygaśnięcia stosunku pracy,

- zakończenie umowy zawartej na czas wykonania pracy.

Są wyjątki

Nie zawsze jednak umowa zawarta na czas określony jest zupełnie pozbawiona prawa do odprawy pieniężnej. Kiedy zostaje ona wypowiedziana lub zakończona na mocy porozumienia stron bez podania przyczyny, orzecznictwo sądowe staje po stronie pracownika. Choć prawo przewiduje rozwiązanie angażu zawartego na czas określony bez podania przyczyny, kiedy ma to ścisły związek z likwidacją stanowiska lub pracodawcy, rekompensata pieniężna należy się takiej osobie na takich samych zasadach jak innym.

Ważny staż

Wysokość rekompensaty za rozstanie zależy od okresu zatrudnienia. Wlicza się do niego zaangażowanie na podstawie umowy o pracę, niezależnie od czasu, na jaki została zawarta. Również w razie przejęcia zakładu pracy lub jego części okres zatrudnienia u poprzednika włącza się do ustalenia wysokości należnej wypłaty.

Pracownik może więc liczyć na odprawę w wysokości wynagrodzenia:

- jednomiesięcznego przy zatrudnieniu krótszym niż 2 lata,

- dwumiesięcznego w razie pracy od 2 do 8 lat,

- trzymiesięcznego przy stażu powyżej 8 lat.

W ostatnim dniu

Kwotę odprawy ustala się tak jak przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Nie może ona jednak przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2016 r. jest to 27 750 zł (1850 zł x 15), a od stycznia 2017 r. będzie to 30 tys. zł, bo minimalne wynagrodzenie wzrasta do 2 tys. zł za miesiąc.

Wypłata powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, jeśli zaś ostatni dzień wypada w dzień wolny od pracy – w ostatnim dniu kalendarzowym. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn firma nie uregulowała tej odprawy, pracownik może wystąpić do sądu z pozwem o zaległą jej wypłatę z należnymi odsetkami. Prawo do tego roszczenia wygasa po 3 latach.