Niewykonanie przez podatnika obowiązków wobec organu kontrolnego może się wiązać z nałożeniem przez ten organ kary porządkowej. Zgodnie bowiem z art. 262 w zw. z art. 292 o.p. strona, pełnomocnik strony, świadek lub biegły, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego:
1) nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub
2) bezzasadnie odmówili lub nie dokonali w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności, lub
3) bezzasadnie odmówili okazania lub nie przedstawili w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach, lub
4) bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem
– mogą zostać przez organ ukarani karą porządkową do 2800 zł.
Istnieje jednak możliwość uchylenia postanowienia nakładającego karę na wniosek ukaranego, złożony w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej, w którym osoba, na którą nałożono karę porządkową, wykaże, że niestawiennictwo lub niewykonanie obowiązków można uznać za usprawiedliwione.
Kara porządkowa, w przeciwieństwie do sankcji nakładanej na podstawie przepisów kodeksu karnego skarbowego, nie ma charakteru normy prawa karnego i jest jedynie środkiem dyscyplinującym uczestników postępowania ( por. wyrok WSA w Poznaniu 27 stycznia 2011 r., I SA/PO 472/10).
Tylko raz
W pozostałych przypadkach, gdy zachowanie kontrolowanego spełni dyspozycję czynu zabronionego polegającego na utrudnianiu bądź udaremnianiu kontroli, zastosowanie znajdzie omawiany już art. 83 k.k.s. W tym kontekście należy jednak mieć na uwadze, że zastosowanie sankcji z przepisów prawa karnego skarbowego oraz ordynacji podatkowej nie może skutkować podwójną penalizacją danego zdarzenia. Nie można także zaakceptować sytuacji, w której sankcje te byłyby stosowane zamiennie.
Od 1 stycznia 2016 r.
Zgodnie natomiast z dodanym do ordynacji podatkowej ustawą z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw art. 261 § 1a, który wszedł w życie 1 stycznia 2016 roku, jeżeli stroną jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, organ podatkowy może ukarać opisaną wyżej karą porządkową osobę, która według przepisów dotyczących ustroju danej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej jest jej ustawowym reprezentantem, członkiem organu uprawnionego do jej reprezentowania lub jest upoważniona do prowadzenia jej spraw.
dr Joanna Zawiejska-Rataj jest starszym menedżerem w dziale doradztwa podatkowego Deloitte
Artur Podsiadły jest konsultantem w dziale doradztwa podatkowego Deloitte
