W toku prowadzonej przez właściwy organ kontroli podatkowej na kontrolowanym spoczywają szczególne obowiązki >patrz tabela.
Tłumaczenie
Obowiązek przedstawienia tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli może wydawać się uciążliwy dla podmiotów zagranicznych bądź prowadzących działalność o charakterze międzynarodowym. Jednak znajduje on podstawę nie tylko w przepisach ordynacji podatkowej, ale także w art. 4 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 43, poz. 224 ze zm.) oraz w art. 27 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy ordynacji podatkowej nie przewidują, aby tłumaczenie musiało być zrobione przez tłumacza przysięgłego. Jednak w wyroku z 13 października 2010 r. (I SA/Gd 473/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wskazał, że: „Dla celów podatkowych treść dokumentu sporządzona w języku obcym winna być wiarygodnie przetłumaczona na język polski (potwierdzona przez tłumacza przysięgłego)".
Czym się różnią
Wskazane jako obowiązek kontrolowanego składanie wyjaśnień to zupełnie inny niż przesłuchanie (art. 286 § 1 pkt 9 o.p.) środek umożliwiający uzyskiwanie informacji od kontrolowanego. Przesłuchanie kontrolowanego może się bowiem odbyć jedynie po wyrażeniu przez niego zgody na zastosowanie tej instytucji (art. 199 o.p.). Taka zgoda nie jest wymagana w przypadku żądania przez organ złożenia przez kontrolowanego wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli. Co więcej, w przypadku bezzasadnej odmowy złożenia wyjaśnień organ może nałożyć na kontrolowanego karę porządkową. Wyjaśnienia mogą zatem zostać odebrane pod swojego rodzaju potocznie rozumianym przymusem, podczas gdy na przesłuchanie kontrolowany musiałby wyrazić zgodę.
Niemniej, jak wskazuje doktryna, dowody zgromadzone podczas wyjaśnień mają nieco mniejszą wagę niż dowód z przesłuchania. Zgodnie bowiem z art. 196 § 3 o.p. przed odebraniem zeznania organ podatkowy poucza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz uprzedza o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Brak możliwości zastosowania sankcji odpowiedzialności karnej w związku ze składanymi wyjaśnieniami powoduje, że są one traktowane jako środek, który może stanowić podstawę do ustalenia procesowo istotnych okoliczności, jednak nie może sam tworzyć podstawy rozstrzygnięcia organu podatkowego co do istoty sprawy (P. Pietrasz, Wyjaśnienia strony a przesłuchanie strony w procedurze podatkowej, Monitor Podatkowy 2005, nr 5, s. 24, za: J. Brolik, „Ordynacja podatkowa...").
Joanna Zawiejska-Rataj
TABELA. CZEGO KONROLUJĄCY MOGĄ ŻĄDAĆ OD PODATNIKA
Artur Podsiadły
Zdaniem autorki
dr Joanna Zawiejska-Rataj, starszy menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
Wątpliwości budzi to, czy niedopełnienie w postępowaniu kontrolnym obowiązku przedstawienia tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli pozbawia dokument obcojęzyczny statusu dowodu w późniejszym postępowaniu podatkowym.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 lutego 2001 r. (III SA 2339/99) orzekł, że: „obcojęzyczne dokumenty, bez ich urzędowego przetłumaczenia na język polski, nie mogą być – w świetle art. 180 § 1 o.p. – uznane za dowód w sprawie, gdyż posługiwanie się nimi w postępowaniu prowadzonym przez organ administracji publicznej jest sprzeczne z prawem".
Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził to stanowisko w wyroku z 21 sierpnia 2012 r. (II FSK 108/11).
Natomiast przedstawiciele doktryny, powołując się na zasadę prawdy obiektywnej (art. 122 o.p.), zasadę zupełności postępowania dowodowego (art. 187 § 1 o.p.) oraz zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych (art. 121 § 1 o.p.) oraz wskazując, że przepisy o.p. nie przewidują skutku w postaci wyłączenia z dowodów dokumentu nieprzetłumaczonego prezentują stanowisko, że dokument sporządzony w języku obcym, uznany za istotny dla postępowania dowodowego, musi być – niezależnie od tego, że tłumaczenie nie zostało dokonane przez podatnika – wzięty pod uwagę przez organ prowadzący postępowanie podatkowe.
Sądy administracyjne wypowiadają się jednak w tej kwestii odmiennie, wskazując nawet, że: „Dla celów podatkowych treść dokumentu sporządzona w języku obcym winna być wiarygodnie przetłumaczona na język polski (potwierdzona przez tłumacza przysięgłego). Należy go sporządzić na wypadek ewentualnej kontroli organów podatkowych lub na żądanie kontrolujących." (por. wyrok W SA w Gdańsku z 13 października 2010 r., I SA/Gd 473/10).
Co więcej, w przytoczonym orzeczeniu pojawia się także obowiązek sporządzenia tłumaczenia przysięgłego, czego wprost nie przewiduje o.p. Na brak obowiązku kontrolowanego korzystania w tym zakresie z usług tłumacza przysięgłego wskazuje się także w literaturze (por. R. Dwogier, Ordynacja podatkowa. Dowody w postępowaniu podatkowym., 2013, s. 137) oraz piśmiennictwie, powołując przy tym często orzeczenie WSA w Warszawie z 28 maja 2009 r. (III SA/Wa 230/09). Istnieje więc istotna wątpliwość w tym zakresie. Tym samym nie można wykluczyć, że mimo braku wyraźnej podstawy w przepisach o.p. organy w toku kontroli podatkowej będą żądać dokumentów przetłumaczonych przez tłumacza przysięgłego.
