Młoda osoba nie ma zwykle umiejętności, które umożliwiałyby jej zatrudnienie. Niektórzy wzbogacą swoje kwalifikacje, odbywając odpłatny staż po skierowaniu z urzędu pracy. Część odbywa praktyki studenckie. Kończący szkoły i uczelnie mogą natomiast skorzystać z praktyk absolwenckich. Pozwalają nabyć doświadczenie i umiejętności praktyczne niezbędne do wykonywania pracy. Taka praktyka może być zarówno odpłatna, jak nieodpłatna.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (DzU nr 127, poz. 1052, dalej ustawa) podmiotami przyjmującymi na praktykę mogą być osoby fizyczne, prawne, a także jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Co wynika z ustawy...
Na praktykę można przyjąć osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum, a także tę ze świadectwem ukończenia szkoły za granicą, uznane za równorzędne świadectwu polskiego gimnazjum. Warunkiem jest także to, aby w dniu rozpoczęcia praktyki zainteresowany nie ukończył 30. roku życia. Do odbycia praktyki nie ma znaczenia, czy jest to osoba bezrobotna.
Praktyka absolwencka może być odpłatna lub nieodpłatna (art. 3 ust. 1 ustawy). Miesięczne świadczenie pieniężne nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.). Od 1 stycznia 2015 r. minimalna płaca wynosi 1750 zł, o czym stanowi § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2014 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2015 r. (DzU z 2014 r., poz. 1220). Dlatego świadczenie za praktykę nie może miesięcznie przekraczać 3500 zł.
Wypłaty z tytułu odbycia odpłatnej praktyki nie są kwalifikowane do przychodów ze stosunku pracy, ale do przychodów z innych źródeł (pismo Ministerstwa Finansów, Departament Finansów Samorządu Terytorialnego z 29 grudnia 2009 r., ST1-4834-245/BTM/ 2009/1532).
Praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką, którą zawierają praktykant i podmiot przyjmujący na praktykę (art. 5 ust. 1 ustawy). W szczególności ma ona określać:
- rodzaj pracy, w zakresie której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać umiejętności praktyczne,
- okres jej odbywania,
- tygodniowy wymiar czasu pracy na praktyce,
- wysokość świadczenia pieniężnego, jeśli ma być odpłatna.
Umowy o praktyki absolwenckie nie wolno zawrzeć na dłużej niż trzy miesiące. Zawarcie kolejnej umowy między praktykantem a tym samym przyjmującym jest dopuszczalne łącznie tylko na trzy miesiące.
Przykład
Absolwent odbył praktykę w jednej przyjmującej firmie na podstawie dwóch umów o praktyki absolwenckie. Ich łączny okres ustalono tak, aby nie przekraczał trzech miesięcy.
...a co z kodeksu
Czas pracy absolwenta nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (art. 129 § 1 k.p.). W każdym tygodniu praktykantowi przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Przesądza o tym art. 133 § 1 k.p. Absolwentowi nie wolno przy tym zlecać odbywania praktyki w porze nocnej.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy praktykanta wynosi co najmniej sześć godzin, ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.).
Co do zasady praktykantowi nie przysługuje urlop wypoczynkowy, bo nie jest pracownikiem. Podstawą odbywania praktyki jest umowa o praktyki absolwenckie, która ma charakter cywilnoprawny. Pracodawca może w niej jednak zagwarantować prawo do urlopu, ale nie jest do tego zobligowany.
Przyjmujący na praktykę musi natomiast zapewnić praktykantowi bezpieczne i higieniczne warunki jej odbywania, w tym – w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z praktyką – odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Ponadto na wniosek praktykanta wystawia mu na piśmie zaświadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie tego okresu (art. 7 ustawy).
Bez ubezpieczeń
Praktykanci nie podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu u pracodawcy. Odbywanie praktyki absolwenckiej nie przeszkadza w nabyciu oraz posiadaniu statusu bezrobotnego, jeżeli praktykant przedstawi właściwemu powiatowemu urzędowi pracy umowę o praktykę absolwencką (art. 11 pkt 1 ustawy). Ponadto odbywanie praktyki uzasadnia niezgłoszenie się w wyznaczonym przez PUP terminie, aby przyjąć propozycję pracy lub w innym celu wynikającym z ustawy, np. po to, aby potwierdzić gotowość podjęcia pracy.
Czego nie wolno robić praktykantowi
Umowa o praktyki absolwenckie nie może dotyczyć zadań szczególnie niebezpiecznych. Chodzi o prace:
- budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu lub jego części,
- w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,
- przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
- na wysokości.
Jak się rozstać
Każda ze stron może rozwiązać umowę o praktyki absolwenckie, gdy praktyka jest:
- nieodpłatna – nastąpi to na piśmie w każdym czasie,
- odpłatna – umowę wolno rozwiązać na piśmie z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia.
