Zgodnie z art. 293 § 1 k.s.h. członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy. Odpowiedzialność przewidziana w art. 293 § 1 k.s.h. obejmuje zarówno działanie, jak i zaniechanie członków organów i jest odpowiedzialnością kontraktową. Istotę tej odpowiedzialności stanowi istniejąca między spółką a członkiem jej organu więź zobowiązaniowa, której naruszenie skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Wśród obowiązków zarządu, jakie wymieniają przepisy k.s.h., tylko przykładowo można wskazać na: prowadzenie spraw spółki (art. 201 §1), prowadzenie księgi udziałów (art. 188 § 1), zarządzanie majątkiem spółki czy reprezentowanie spółki w stosunkach zewnętrznych. Powszechnie spotykanymi natomiast w umowach są obowiązki zarządu związane z uzyskaniem zgody organu nadzoru (rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej) na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązań o znacznej wartości czy rozporządzenie określonym składnikiem majątkowym przedsiębiorstwa.

Związek przyczynowy

Działanie lub zaniechanie członków zarządu sprzeczne z przepisami prawa lub umową spółki otwiera możliwość dochodzenia na drodze postępowania sądowego roszczeń odszkodowawczych. Dla uzyskania odszkodowania niezbędne jest nie tylko wykazanie bezprawności w zachowaniu członka zarządu oraz udowodnienie szkody, ale także wykazanie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem członka zarządu a powstałą szkodą.

Wystąpienie na drogę sądową z roszczeniem odszkodowawczym o naprawienie szkody przy sprawowaniu zarządu spółką poprzedzać powinna uchwała wspólników podjęta na podstawie art. 228 pkt 2 k.s.h. Stosownie do wspomnianego przepisu uchwały wspólników wymaga postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru. Uchwała wspólników potrzebna jest zarówno dla samego wytoczenia powództwa przeciwko członkom organów spółki, jak i do zrzeczenia się roszczenia czy zawarcia ugody.

Podjęcie uchwały o pociągnięciu członków zarządu do odpowiedzialności odszkodowawczej stanowi wyłączną kompetencję zgromadzenia wspólników. Umowa spółki nie może wyłączać ani ograniczać tej kompetencji organu właścicielskiego. Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lipca 2012 r. zwrócił uwagę, że uchwała o dochodzeniu roszczenia nosi cechy oświadczenia woli, wyraża interes prawny właściciela i jego wolę uzyskania ochrony prawnej (I CSK 635/11). Podkreślił, że uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności organów spółki nie jest wyłącznie prawem wewnętrznym spółki, ale przez swą treść powinna być traktowana jako przesłanka merytoryczna powództwa. W procesie wszczętym przez spółkę reprezentowaną, zgodnie z wynikającą z art. 201 ?§ 1 k.s.h. zasadą reprezentacji, przez zarząd, istnienie decyzji organu właścicielskiego podlega przeto badaniu przez sąd w ramach badania legitymacji materialno-prawnej. Skutki braku stosownej uchwały wspólników są poważne. Prowadzą bowiem do oddalenia powództwa z powodu braku legitymacji czynnej powoda. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach ?z 7 maja 2013 r.,  który przyjął, że brak uchwały wspólników wymaganej art. 228 pkt 2 k.s.h. prowadzi do oddalenia powództwa ?z braku legitymacji czynnej ?(V ACa 44/13).

Jest inny pogląd

Tylko na marginesie wskazać należy, że przeciwne stanowisko zaprezentowane zostało w poddanym krytyce przedstawicieli doktryny orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie,  który wskazał, że niepodjęcie uchwały przez walne zgromadzenie nie wpływa na skuteczność wytoczenia powództwa przez spółkę. Sąd nie jest uprawniony do badania, czy zarząd wszczął sprawę o naprawienie szkody na podstawie właściwej uchwały, gdyż wymóg ten stanowi ograniczenie jedynie w stosunku wewnętrznym spółki. Brak odpowiedniej uchwały może uzasadniać odpowiedzialność członków zarządu w razie przegrania przez spółkę sporu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 lutego 2012 r., VI Acz 195/12).

Uchwała wspólników, o której mowa w art. 228 pkt 2 k.s.h., może zostać podjęta najpóźniej do zamknięcia rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku przez sąd. ?W orzeczeniu z 12 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wskazał, że wymóg podjęcia uchwały organów spółki  w świetle dyspozycji art. 228 ust. 2 k.s.h. stanowi konieczną przesłankę uwzględniania powództwa opartego na art. 293 § 1 k.s.h., przy czym zgodnie z art. 316 §1 k.p.c. sąd wydając wyrok, zobowiązany jest brać pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a nie stan rzecz istniejący na którymś z wcześniejszych etapów danej sprawy (I ACa 1024/11).

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, dla przyjęcia uchwały wymagana jest bezwzględna większość głosów (art. 245 k.s.h.). Większość ta oznacza, że liczba głosów za uchwałą musi być większa aniżeli połowa wszystkich oddanych głosów.

Autorka jest radcą prawnym ?w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach