- Czy, wyliczając wskaźniki według ustawy o rehabilitacji, ?w deklaracji INF-1, DEK-IIa i w poz. 37 i 38 druku Wn-D, pracownika niepełnosprawnego lub pełnosprawnego w czasie nieobecności usprawiedliwionej lub nieusprawiedliwionej należy wliczać do stanu zatrudnienia, jeśli jego absencja trwa kilka dni?

Tak.

Zgodnie z art. 21 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU ?z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji) do liczby pracowników nie wlicza się niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz – jeżeli nie są to osoby niepełnosprawne – zatrudnionych:

- ?na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,

- ?przebywających na urlopie rodzicielskim,

- ?przebywających na urlopach wychowawczych,

- ?nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,

- ?będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,

- ?nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,

- ?przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy (wyłączenie to nie obejmuje osób przebywających na urlopach bezpłatnych udzielonych na podstawie art. 174 k.p., gdyż szef może udzielić takiego urlopu na wniosek pracownika, ale nie ma takiego obowiązku).

Ponadto pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej (zpchr) do stanu zatrudnienia zalicza także niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą, jeżeli ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości:

- ?najniższego wynagrodzenia – w stosunku do wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania,

- ?połowy najniższego wynagrodzenia – u pozostałych wykonawców.

U niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą wymiar czasu pracy określa się jako iloraz wysokości ustalonego wynagrodzenia i najniższego, przy czym maksymalny wymiar czasu pracy uzyskany zgodnie z tymi regułami nie może przekraczać jednego etatu.

Zatem pracownik niepełnosprawny lub pełnosprawny, który na podstawie umowy o pracę nie świadczy zadań ?z powodu usprawiedliwionej lub nieusprawiedliwionej absencji, wliczany jest do stanu zatrudnienia. Zwracam uwagę, że nieobecność nieusprawiedliwiona nie jest urlopem bezpłatnym. To absencja nieusprawiedliwiona bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

- Czy w poz. 39, 40, 41 i 42 wniosku Wn-D, wyliczając wskaźniki według rozporządzenia unijnego 800/2008 (potrzebne ?do wykazania efektu zachęty metodą ilościową), od 17 czerwca ?2013 r. należało wyłączać pracowników pełnosprawnych ?i niepełnosprawnych przebywających na urlopie rodzicielskim?

Tak.

Wynika to z wyjaśnień Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz angielskojęzycznej wersji przepisu mówiącego o urlopach w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 800/08 z 6 sierpnia 2008 r. Zgodnie z art. 5 załącznika nr 1 do rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/08 do personelu nie zalicza się osób przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych. Ze względu na charakter ?i cel urlopu rodzicielskiego, który jest podobny do obu tych rodzajów urlopów, oraz fakt, że przepis rozporządzenia ?w angielskojęzycznej wersji mówi o urlopie rodzicielskim (ang. parental leave – w państwach członkowskich zastosowano różne rozwiązania w tym zakresie), należy przyjąć, że urlop rodzicielski – na potrzeby ustalania stanu zatrudnienia – powinien być traktowany analogicznie jak urlop macierzyński i wychowawczy. Wyliczając zatem wskaźniki zatrudnienia na mocy tego rozporządzenia, szef powinien wyłączyć zarówno pełnosprawnych, jak i niepełnosprawnych etatowców, którzy przebywali w danym miesiącu na urlopach: rodzicielskich, macierzyńskich i wychowawczych.

Czy należy się wsparcie

- Jesteśmy zakładem pracy chronionej. Przed 2009 r. zatrudniliśmy pełnosprawną osobę na stanowisku dyrektora firmy, a 3 lutego 2014 r. dyrektor przedstawił orzeczenie o uzyskaniu stopnia niepełnosprawności. Czy możemy ubiegać się o dofinansowanie jego wynagrodzenia z PFRON?

Nie.

Pracodawca nie może ubiegać się o wsparcie ?z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dla tego pracownika, gdyż nie może ustalić na niego efektu zachęty. Zgodnie z interpretacją ?Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych (BON-I-52311-240-2-LK/2010), uwzględniając konieczność stosowania w pierwszej kolejności wykładni funkcjonalnej rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/08 z 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 traktatu (ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych) (DzU WE L 214 z 9.08.2008, str. 3) oraz kierunek wykładni wyznaczony motywem nr 28 tego rozporządzenia, należy wskazać, że pracodawca, który przed 1 stycznia 2009 r. zatrudniał tego, kto był sprawny, i nadal go angażuje, gdy po tej dacie stał się niepełnosprawny, nie spełnia wymagań, aby uznać go za zatrudnionego w warunkach efektu zachęty lub uprawniających do wyłączenia obowiązku ustalania efektu zachęty.

Analogiczna ocena dotyczy sytuacji, gdy pracownika zatrudniono po 1 stycznia 2009 r. jako osobę pełnosprawną, ?a  następnie stał się on niepełnosprawny. Ponieważ okres, ?w którym ustala się efekt zachęty, obejmuje miesiąc podjęcia zatrudnienia przez niepełnosprawnego, bez ponownego podjęcia przez niego zatrudnienia, nie można dla niego ustalić efektu zachęty. Oczywiście od dnia, w którym etatowiec przedstawi zakładowi orzeczenie ?o niepełnosprawności, zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy ?o rehabilitacji, szef musi wliczyć go do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

- Czy na pracownika z umiarkowaną niepełnosprawnością na stałe, u którego przyczyna inwalidztwa oznaczona jest literką N, ?a orzeczenie wydano w połowie maja 2002 r., należy się podwyższone dofinansowanie? Pracownik ma padaczkę. Czy jeśli doniesie zaświadczenie od lekarza specjalisty, że choruje na tę dolegliwość, dostaniemy wyższe dofinansowanie?

Nie.

Nawet jeżeli pracownik dostarczy pracodawcy zaświadczenie od lekarza o padaczce, nie będzie przysługiwało zwiększone dofinansowanie. A to dlatego, że od 1 stycznia 2011 r. schorzenia szczególne uprawniające do zwiększonego dofinansowania (tj. 06-E – epilepsja/padaczka, 02-P – choroba psychiczna, 01-U – upośledzenie umysłowe ?i 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe) muszą wynikać ?z orzeczeń, a nie z zaświadczeń od lekarzy. Wyjątkiem są tylko osoby niewidome w stopniu znacznym lub umiarkowanym.

Sposób dokumentowania szczególnych schorzeń, ?o których mowa w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji, reguluje załącznik do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z objaśnieniem nr 8 do tego załącznika dla okresów sprawozdawczych przypadających od stycznia 2009 r. do grudnia 2010 r. włącznie osobami o szczególnych schorzeniach są te, ?u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję, oraz osoby niewidome (schorzenia te dokumentuje się orzeczeniami, o których mowa w ustawie, innymi orzeczeniami lub zaświadczeniami lekarza specjalisty). Natomiast dla okresów sprawozdawczych od stycznia 2011 r. osobami o szczególnych schorzeniach są te, u których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję (dokumentuje się je orzeczeniami, o których mowa w ustawie, lub innymi orzeczeniami), oraz niewidomi.

Stwierdzenie dotyczące schorzenia szczególnego może wynikać z sentencji, symbolu przyczyny niepełnosprawności, wskazań lub uzasadnienia podanego w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności.

- Czy na pracownika, który przedstawił pracodawcy wyłącznie orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności z symbolem jej przyczyny 04-O, można uzyskać dofinansowanie wynagrodzeń ?w kwocie zwiększonej jak na osoby ze szczególnymi chorobami?

Nie.

Potwierdzają to wyjaśnienia BON. W myśl art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji kwota zwiększonego dofinansowania przysługuje na osoby niewidome. Natomiast definicja lekkiego stopnia niepełnosprawności z art. 4 ust. 3 ustawy o rehabilitacji wyłącza możliwość zaliczenia osoby niewidomej do tego stopnia w związku z dysfunkcją narządu wzroku. Dlatego dofinansowanie na tego pracownika można uzyskać w podstawowej kwocie.

- Pracownicy z orzeczonym lekkim stopniem ważność orzeczenia skończyła się 31 stycznia 2014 r. Napisano w nim, że nie można ustalić, od kiedy istnieje niepełnosprawność, a ustalony jej stopień datuje się od lipca 2008 r. Wniosek o kolejne orzeczenie pracownica złożyła dopiero 15 lutego, tj. po terminie. Ponownie otrzymała orzeczenie: stopień lekki 05R, wydaje się na stałe, nie da się ustalić, od kiedy istnieje niepełnosprawność, a ustalony stopień datuje się od lipca 2008 r. Orzeczenie przedłożyła w firmie 13 marca 2014 r. Czy na tę pracownicę mogę nadal się starać o dofinansowanie wynagrodzenia?

Tak.

Z kolejnego orzeczenia wynika, że stopień lekki został ustalony już od lipca 2008 r., a więc nie wygasł na nią efekt zachęty. W związku z tym po zastosowaniu art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji (złożyła wniosek po terminie) pracodawca powinien cofnąć się do trzech miesięcy od daty dostarczenia kolejnego orzeczenia do zakładu ?i zaliczyć ją do osób niepełnosprawnych. Tu pracodawca powinien to zrobić ponownie od 1 lutego 2014 r., zaliczając ją do stopnia lekkiego. Jest więc ciągłość w jej obu orzeczeniach i statusie osoby niepełnosprawnej.

- Czy dla pracownika niepełnosprawnego zatrudnionego na umowę o pracę, będącego jednocześnie osobą współpracującą, przysługuje dofinansowanie z PFRON? Jeżeli tak, to jak wyliczyć dla niego koszty płacy wykazywane w poz. 52 w druku INF-D-P?

Tak.

Przysługuje na niego taka pomoc. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 26a ustawy o rehabilitacji, może być udzielane na pracowników w rozumieniu art. 2 k.p. Zgodnie ?z wyjaśnieniem BON na możliwość wnioskowania ?o dofinansowanie nie wpływa status tej osoby według przepisów o ubezpieczeniu społecznym. Dlatego dofinansowania można udzielić na osobę uznawaną za współpracującą, z którą pracodawca zawarł umowę o pracę. Jest ona bowiem pracownikiem w rozumieniu art. 2 k.p.

Należy jednak zwrócić uwagę na kwotę kosztów płacy wykazywanych w informacji INF-D-P, stanowiącej załącznik do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej ?z 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych ?(DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z art. 2 pkt 4a ustawy ?o rehabilitacji na koszty płacy składają się: wynagrodzenie brutto, kwota naliczonych od tego wynagrodzenia składek ?na ubezpieczenia społeczne oraz kwota składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Dlatego jeżeli za pracownika będącego osobą współpracującą odprowadzane są składki zdrowotne naliczone od innej podstawy wymiaru niż wynagrodzenie brutto, do celów dofinansowania w poz. 52 informacji INF-D– P należy wykazać kwotę kosztów płacy obejmującą wynagrodzenie brutto, kwotę odpowiadającą kwocie obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne ?do kwoty, która byłaby naliczona od kwoty wynagrodzenia brutto w części finansowanej przez płatnika, oraz rzeczywistą kwotę składek na FP i FGŚP.

Jakie dokumenty

- Czy zaświadczenie o szczególnych schorzeniach wydane przez lekarza specjalistę do celów obniżenia ustawowego wskaźnika wpłat na PFRON powinno wskazywać konkretne schorzenie?

Nie.

Zgodnie z wyjaśnieniem BON wystąpienie szczególnych schorzeń, o których mowa w art. 21 ust. 4 ustawy o rehabilitacji, można udokumentować orzeczeniem lub zaświadczeniem lekarza specjalisty ?(zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ?z 3 listopada 2009 r., III SA/Wa 718/09). Przepisy nie określają oficjalnego wzoru tego zaświadczenia. Mając także na uwadze charakter niektórych z tych schorzeń, do celów wpłat na PFRON wystarczy, aby dokument zawierał:

- ?pieczęć i podpis lekarza, pieczęć podmiotu leczniczego,

- ?imię i nazwisko oraz PESEL pracownika (lub inny numer identyfikacyjny) oraz

- ?informację, że u osoby tej „stwierdzono co najmniej jedno ze schorzeń, o których mowa w § 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (DzU nr 124, poz. 820 ze zm.)".

Pozbawione podstawy prawnej jest natomiast żądanie zaświadczenia wyraźnie wskazującego typ schorzenia (np. przewlekłe choroby psychiczne), a tym bardziej na konkretną chorobę, np. schizofrenię, AIDS, bez względu na to, czy zostanie ono określone wprost czy np. kodem z ICD-10. Wyłącznie organ orzekający o niepełnosprawności lub lekarz specjalista mogą poddawać ocenie wystąpienie u danej osoby szczególnego schorzenia oraz potwierdzać tę okoliczność.

Wymaganie zbyt szczegółowych danych jest niedopuszczalne także dlatego, że prowadzi do bezpodstawnej i nieuzasadnionej ingerencji w sferę prywatności pracownika.

Zaświadczenia o szczególnych schorzeniach dotyczących obniżenia wskaźnika wpłat na PFRON (art. 21 ust. 4 ustawy ?o rehabilitacji) wykazuje się w informacji INF-1 w poz. 21 ?i 23 (etaty) i poz. 27 i 29 (osoby).