Walne zgromadzenie akcjonariuszy jest organem spółki akcyjnej, na którym reprezentowany jest kapitał zakładowy spółki, a także inwestorzy. Jest ono naczelnym organem spółki, którego decyzje podejmowane w formie uchwał wytyczają kierunek rozwoju spółki i decydują o jej przyszłości. Zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy zwoływane jest co najmniej raz w roku – w ciągu 6 miesięcy od zakończenia każdego roku obrotowego. Kodeks spółek handlowych przewiduje także zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia przez akcjonariuszy. Żądanie takie mogą wysunąć np. akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dwudziestą kapitału zakładowego. Nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy musi być też zwołane przez zarząd, gdy bilans wykazuje straty przekraczające sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz jedną trzecią kapitału zakładowego.
Zarząd musi podjąć działania
Zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy zwołuje zarząd spółki. Powinien to zrobić w terminie sześciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Jeżeli zarząd nie wywiąże się z tego obowiązku, to uprawnionym organem do zwołania zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy jest rada nadzorcza. Prawo zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia ma również zarząd, a także – w razie niepodjęcia działań przez zarząd – rada nadzorcza. W niektórych sytuacjach z żądaniem zwołania walnego może wystąpić też grupa akcjonariuszy reprezentująca określony kapitał spółki.
Do odpowiedzialności karnej może zostać pociągnięta każda osoba, która jest w posiadaniu danej akcji i bezprawnie jej użycza
Walne zgromadzenie akcjonariuszy zwołuje się przez ogłoszenie, które powinno być dokonane co najmniej na trzy tygodnie przed jego terminem. W ogłoszeniu tym należy oznaczyć datę, godzinę i miejsce walnego zgromadzenia oraz szczegółowy porządek obrad. Jeżeli wszystkie akcje wyemitowane przez spółkę są imienne, walne zgromadzenie może być zwołane za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia. Zawiadomienia mogą być też wysłane pocztą elektroniczną. Będzie to dopuszczalne wówczas, gdy akcjonariusz wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane.
Nie każdy może głosować
Prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy mają oczywiście akcjonariusze. Akcjonariusze uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, jeżeli zostali wpisani do księgi akcyjnej co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia. Natomiast akcje na okaziciela dają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, jeżeli dokumenty akcji zostaną złożone w spółce co najmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia i nie będą odebrane przed jego ukończeniem. Zamiast akcji mogą być złożone zaświadczenia wydane na dowód złożenia akcji u notariusza, w banku lub firmie inwestycyjnej mających siedzibę lub oddział na terytorium Unii Europejskiej lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wskazanym w ogłoszeniu o zwołaniu walnego zgromadzenia. W zaświadczeniu wskazuje się numery dokumentów akcji i stwierdza, że dokumenty akcji nie będą wydane przed zakończeniem walnego zgromadzenia.
Akcjonariusze spółek publicznych posiadający akcje zdematerializowane powinni złożyć w spółce imienne świadectwa depozytowe wystawione przez podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi.
Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają też członkowie zarządu i rady nadzorczej.
Jakie zachowania są zabronione
W celu ochrony prawidłowego przebiegu i głosowania walnego zgromadzenia akcjonariuszy, a także w celu zagwarantowania, że wezmą w nim udział wyłącznie uprawnione do tego osoby, kodeks spółek handlowych wprowadza surowe sankcje karne za wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie.
Zgodnie z art. 590 k.s.h. , kto w celu umożliwienia bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości: wystawia fałszywe zaświadczenie o złożeniu dokumentu akcji uprawniającej do głosowania, użycza innemu dokumentu akcji, która nie uprawnia jej właściciela do głosowania, wystawia fałszywe zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej albo przekazuje lub udostępnia fałszywy wykaz akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej, popełnia przestępstwo. Grozi za nie kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Przepis ten wprowadza przede wszystkim odpowiedzialność za tzw. fałszerstwo intelektualne określonych rodzajów zaświadczeń. Dokument taki może być np. wystawiony przez uprawniony do tego podmiot, ale zawarte w nim informacje są niezgodne z prawdą. Wbrew treści wydanego zaświadczenia dokument akcji nie został w ogóle złożony bądź też został złożony dokument, który nie daje prawa do głosowania przez daną osobę. Sfałszowane zaświadczenie może też wskazywać, że złożono większą liczbę akcji niż w rzeczywistości. Zaświadczenie jest również fałszywe, gdy potwierdza fakt złożenia akcji o innych numerach.
Odpowiedzialność za tego rodzaju przestępcze zachowania może ponieść notariusz bądź upoważniona osoba działająca w imieniu banku lub firmy inwestycyjnej.
Karalne jest również udostępnienie innej osobie takiego dokumentu akcji, który nie uprawnia do głosowania na walnym zgromadzeniu spółki akcyjnej bądź komandytowo-akcyjnej. W praktyce chodzi o wszelkie czynności, których konsekwencją jest przekazanie akcji w celu głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Jednocześnie przekazane mogą być wszelkiego rodzaju akcje, które nie uprawniają danej osoby do głosowania, a więc np. akcje imienne czy na okaziciela, a także akcje nieme czy umorzone. Przykładem zabronionych zachowań może być przekazanie przez akcjonariusza, który posiada 30 akcji uprawniających go do oddania 10 głosów, po 10 akcji dwóm innym osobom i umożliwienie im w ten sposób oddania dodatkowych głosów. Innym przykładem zabronionego zachowania może być przekazanie przez akcjonariusza, który nie może głosować osobiście lub przez pełnomocnika, akcji innej osobie i umożliwienie jej w ten sposób głosowania.
Do odpowiedzialności za te przestępcze zachowania może zostać pociągnięta każda osoba, która jest w posiadaniu danej akcji i bezprawnie jej użycza. Kara może zatem spotkać np. właściciela, pełnomocnika czy zastawnika.
Ochrona spółek publicznych
Odpowiedzialność karna grozi też za wystawienie fałszywego zaświadczenia o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej.
Dokument ten jest wystawiany przez notariusza, bank lub firmę inwestycyjną oraz podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych i to osoby działające w imieniu tych instytucji mogą zostać ukarane za tego rodzaju przestępcze zachowania.
Fałszywy wykaz
W myśl przepisów kodeksu spółek handlowych pod groźbą kary zabronione jest także przekazanie lub udostępnienie fałszywego wykazu akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej. Chodzi tu o wykaz sporządzany przez podmiot prowadzący depozyt papierów wartościowych. Przekazywany jest on drogą elektroniczną nie później niż na tydzień przed datą walnego zgromadzenia. Jeżeli nie będzie to możliwe, to przekazywany jest on na piśmie nie później niż na sześć dni przed datą walnego zgromadzenia.
Odpowiedzialność z tego tytułu może ponieść każda osoba, która przekazuje lub udostępnia fałszywy wykaz. Co ważne, osoba ta nie musi sama wcześniej sfałszować wykazu akcjonariuszy. Fałszerstwo takie może być dokonane jeszcze przez inną osobę.
Ujemne skutki nie są konieczne
Przestępstwo z art. 590 k.s.h. ma charakter formalny. W praktyce oznacza to, że do pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności nie jest konieczne wystąpienie jakiegokolwiek skutku. Wystarczy, że dana osoba dopuści się jednego z opisanych wyżej przestępczych zachowań. Nie jest zatem konieczne, by np. doszło do wykorzystania przekazanych akcji. Osoba, która otrzymała sfałszowane zaświadczenie, nie musi też wziąć udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
W toku procesu sprawcy trzeba będzie jednak udowodnić, że swoje działania podejmował on umyślnie i dodatkowo w ściśle określonym celu. Musi być nim umożliwienie innej osobie bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawne wykonywanie praw mniejszości. Tylko bowiem z takim zamiarem przestępstwo z art. 590 k.s.h. może być popełnione.
podstawa prawna: ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1030)
Zdaniem autora
Arkadiusz Jaraszek, asesor Prokuratury Rejonowej Warszawa-Ochota
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie szczególnej ochrony prawidłowego funkcjonowania spółek komandytowo-akcyjnych oraz akcyjnych i procedur związanych z podejmowaniem w nich ważnych decyzji. W tym celu wprowadził kary za umożliwienie bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy oraz wykonywanie praw mniejszości przez nieuprawniony do tego podmiot. Ta dodatkowa prawnokarna ochrona ma jeszcze lepiej zabezpieczać interesy tych rodzajów spółek, osób uprawnionych do głosowania, a także wierzycieli, którzy niewątpliwie są zainteresowani prawidłowym funkcjonowaniem tych spółek.
Kiedy trzeba podjąć uchwałę
Uchwały walnego zgromadzenia wymagają m.in.:
Kiedy surowsza odpowiedzialność
Osoba, która w celu umożliwienia bezprawnego głosowania ?na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości wystawia fałszywe zaświadczenie o złożeniu ?dokumentu akcji uprawniającej do głosowania, albo też wystawia fałszywe zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej, może ponieść większą ?odpowiedzialność. Zgodnie bowiem z art. 271 § 1 kodeksu karnego osobie uprawnionej do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, grozi kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat. Jeżeli sprawca popełnia swój czyn w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, to grozi mu od sześciu miesięcy do ośmiu lat więzienia.
W takiej sytuacji możliwa jest kumulatywna kwalifikacja prawna, ?a więc z art. 590 kodeksu spółek handlowych i z art. 271 kodeksu karnego.
Co jeszcze jest niedozwolone
Kto przy głosowaniu na walnym zgromadzeniu lub wykonywaniu praw mniejszości posługuje się:
