Zleceniobiorca zamierza wystąpić o ustalenie istnienia stosunku pracy. Czy są postanowienia umowy, które sąd weźmie pod uwagę, rozpatrując sprawę, albo takie, które przesądzą, że umowa zostanie jednak uznana za cywilnoprawną, a nie umowę o pracę? – pyta czytelniczka.

Zgodnie z art. 22 § 1 kodeksu pracy, przez nawiązanie stosunku pracy zatrudniony zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju obowiązków na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca – do płacenia za tę pracę. Przepis ten stanowi ponadto, że świadczenie zadań w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony. Zakazuje też zastępować stosunek pracy umową cywilnoprawną.

W praktyce, w razie wątpliwości, czy strony łączy stosunek cywilnoprawny czy też w rzeczywistości – stosunek pracy, konieczne jest jego zbadanie pod kątem tego, czy przeważają w nim elementy umowy cywilnoprawnej, czy umowy ?o pracę.

Stosunek pracy charakteryzuje się cechami odróżniającymi go ?od stosunków cywilnoprawnych (takich jak umowa zlecenia, dzieło czy inne podobne umowy). Te cechy to:

- ?bezwzględny obowiązek osobistego wykonania pracy (pracownik ?w przeciwieństwie do np. zleceniobiorcy nie może „wyręczać się" osobą trzecią),

- ?podporządkowanie wobec pracodawcy (zleceniobiorca nie wykonuje swoich czynności pod kierownictwem zleceniodawcy, choć może być przez niego kontrolowany),

- ?praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy oraz na jego ryzyko ?i musi być odpłatna (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 23 października 2006 r.; I PK 110/06).

Jeśli sąd ustali, że w łączącym strony stosunku nie było elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (np. podporządkowania, możliwości zastąpienia pracownika osobą trzecią), nie uwzględni powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Warto dodać, że zgodnie z art. 281 k.p., kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę, popełnia wykroczenie i podlega karze grzywny.

Anna Telec, radca prawny, prowadzi kancelarię prawa pracy