- Zwolniony pracownik domaga się odszkodowania za niesłusznie zwolnienie w trybie natychmiastowym. Domaga się jednak kwoty wyższej niż trzymiesięczna pensja. Czy ograniczenie tego odszkodowania, wskazane w art. 58 kodeksu pracy, oznacza, że maksymalnie pracownik dostanie odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za 3 miesiące?

– pyta czytelnik.

Nie. To ograniczenie jest nieskuteczne, gdy zwolniony pracownik udowodni, że poniósł wyższą szkodę.

Zgodnie z art. 56 k.p., w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi przysługują roszczenia o:

- przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy albo

- odszkodowanie.

Obowiązek zapłaty odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia powstaje, gdy roszczenie to wybierze pracownik albo sąd orzekający w sprawie stwierdzi, że w konkretnych okolicznościach przywrócenie do pracy byłoby niemożliwe lub niecelowe.

W myśl z kolei art. 58 k.p., odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27 listo pada 2007 r. (SK 18/05)

stwierdził jednak, że art. 58 w związku z art. 300 k.p., rozumiany w ten sposób, że wyłącza dochodzenie innych niż określone w art. 58 k.p., roszczeń odszkodowawczych związanych z bezprawnym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jest niezgodny z Konstytucją. TK nie uchylił zaskarżonego przepisu, uznał natomiast za niekonstytucyjne traktowanie art. 58 k.p. jako jedynej podstawy prawnej, w oparciu o którą pracownik może dochodzić swoich roszczeń odszkodowawczych z tytułu wadliwego zwolnienia bez wypowiedzenia.

Odszkodowanie z art. 58 k.p. spełnia wobec pracownika funkcję ochronną. Nie musi on udowadniać ani wysokości szkody ani jej związku z utratą pracy – otrzyma bowiem odszkodowanie, jeżeli do rozwiązania umowy o pracę doszło niezgodnie z prawem.

Ponieważ odszkodowanie z art. 58 k.p. przysługuje pracownikowi niezależnie od rzeczywistej wartości szkody, Sąd Najwyższy i sądy pracy stawały na stanowisku, że wyczerpuje ono wszystkie uprawnienia pracownika z tego tytułu, choćby szkoda była wyższa od wysokości odszkodowania. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego pracownik, który został niesłusznie zwolniony z pracy bez wypowiedzenia, może domagać się odszkodowania wyższego od wynikającego z art. 58 k.p. Jeżeli będzie w stanie udowodnić rzeczywistą wysokość szkody, którą poniósł oraz związek przyczynowy między nią a niezgodnym z prawem zwolnieniem z pracy, sąd rozpatrujący sprawę powinien mu takie odszkodowanie przyznać na podstawie stosowanych odpowiednio przepisów kodeksu cywilnego.

podstawa prawna: art. 56, art. 58 i art. 300 kodeksu pracy – ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)