- Pracownik bez usprawiedliwienia nie stawił się do pracy. Był nieobecny przez jeden dzień w grudniu 2012 r. Nie zwalniamy go dyscyplinarnie, ale chcemy nałożyć maksymalną możliwą karę porządkową. W jaki sposób ustalić jej wysokość i należne za grudzień wynagrodzenie?

Osoba ta zarabia 3000 zł stałej pensji miesięcznej, otrzymuje premie miesięczne w zmiennej wysokości, niekiedy dodatki za pracę w porze nocnej (nie pracuje jednak regularnie w nocy - zwykle jest to maksymalnie 16 do 24 godzin miesięcznie). W październiku przez pięć dni roboczych była na urlopie bezpłatnym, w grudniu przez tydzień na zwolnieniu lekarskim. Pracuje w zmianowym systemie czasu pracy, każdego dnia po osiem godzin. Jak to obliczyć?

– pyta czytelnik.

Nieusprawiedliwiona nieobecność stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Może ono skutkować rozstaniem w trybie dyscyplinarnym. Jej konsekwencją jest jednak także to, że pracownik nie nabywa prawa do wynagrodzenia za ten czas lub stosując łagodniejszą formę sankcji – wolno na niego nałożyć karę finansową przewidzianą w art. 108 kodeksu pracy.

Podstawowy obowiązek zatrudnionego wynikający z umowy o pracę to świadczenie pracy pod kierownictwem pracodawcy w miejscu i czasie przez niego określonym.

Bez wynagrodzenia

Co do zasady – zgodnie z art. 80 k.p. – wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy tak stanowią przepisy. Jeśli pracownik nie świadczył pracy bez usprawiedliwienia, czyli miał nieobecność nieusprawiedliwioną, nie nabywa za ten czas wynagrodzenia.

Nie stanowi to jeszcze kary pieniężnej ani nie pozbawia go prawa do pensji. Nieusprawiedliwione nieświadczenie pracy oznacza, że podwładny nie nabył tego prawa. Po stronie pracodawcy nie zachodzi zatem obowiązek świadczenia wzajemnego, czyli wypłaty wynagrodzenia. Za dzień absencji wskazany w pytaniu pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia.

Dodatkowo chudszy portfel

Pracodawca ma jednak możliwość karania pracowników za przewinienia przeciwko ustalonej organizacji i porządkowi w procesie pracy. Sankcje wolno także zastosować za to, że podwładny nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania w niej nieobecności. Zasadniczo można stosować karę upomnienia lub nagany. Przy naruszeniach szczególnych obowiązków dopuszcza się nałożenie na pracownika kary pieniężnej. Dotyczy to:

- nieprzestrzegania przepisów bhp i przeciwpożarowych,

- stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywania alkoholu w czasie pracy,

- opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia.

Przy czym należy pamiętać, że:

- kara pieniężna za każdy dzień usprawiedliwionej absencji w pracy nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika,

- łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1–3 k.p.

Skoro niższa wypłata w związku z nieusprawiedliwionym nieświadczeniem pracy jest wynikiem tego, że podwładny nie nabył do niego prawa, nie ogranicza to szefa w dodatkowym zastosowaniu wobec niego kary pieniężnej. Oprócz potrącenia wynagrodzenia za dni nieusprawiedliwionej nieobecności może ukarać tę osobę także karą porządkową. Jednak nie będzie ona wyższa niż równowartość wynagrodzenia za jeden dzień pracy pracownika. -

Z wokandy sądu najwyższego

- Wymierzenie podwładnemu kary porządkowej nie wyklucza możliwości uznania tego samego nagannego jego zachowania się, stanowiącego przesłankę ukarania, za przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok z 25 października 1995 r., I PRN 77/95).

- Kary nie można zastosować po upływie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie trzech miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Karę wolno zastosować tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika, chyba że ten zrezygnował ze stworzonej mu możliwości ustnego złożenia wyjaśnień bądź wybrał pisemną formę ich wyrażenia (wyrok z 16 czerwca 1999 r., I PKN 114/99).