Po upływie 24 miesięcy od zawarcia pierwszej z umów terminowych na pracodawcy ciąży obowiązek wydania podwładnemu świadectwa pracy. Ma ono obejmować zakończone okresy zatrudnienia u tego szefa.

Co do zasady obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy powstaje automatycznie z chwilą rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Tak wynika z literalnego brzmienia art. 97 § 1 kodeksu pracy.

Nowelizacją kodeksu pracy z 5 stycznia 2011 r. (DzU nr 36, poz. 181),

która weszła w życie 21 marca 2011 r., dodano przepisy odmiennie regulujące zasady wydawania świadectw pracy osobom kontynuującym zatrudnienie u tego samego pracodawcy na podstawie różnych, terminowych angaży. Chodzi tu o umowę na okres próbny, na czas określony oraz na czas wykonania określonej pracy.

Ustawodawca uznał, że dotychczasowe przepisy nie odpowiadały zmieniającemu się rynkowi pracy, a w szczególności wszechobecnym elastycznym formom zatrudnienia. Pomysłodawcom zależało też na obniżeniu kosztów zatrudniania i zwolnieniu firm z wymogu każdorazowego wydawania pracownikowi świadectwa, jeżeli nadal w niej pracował na kolejnych umowach terminowych.

Jakie zastrzeżenia

Artykuł 97 § 1

1

– 3 k.p. już na etapie prac legislacyjnych budził wątpliwości interpretacyjne. Problematyczne było to, kiedy należy wydać świadectwo pracy, gdy zatrudnienie na czas określony zakończy się przed upływem 24-miesięcznego terminu.

Niejasne było to, czy w takich wypadkach należy je wydać bezpośrednio po zakończeniu angażu, czy dopiero po upływie 24 miesięcy od zawarcia pierwszej umowy terminowej. Pytano też, dlaczego akurat datą graniczną mają być 24 miesiące, oraz o to, kiedy szef musi wydać podwładnemu dokument? Wprost bowiem określono jedynie, że ma ono obejmować okresy zatrudnienia na umowach zawartych w okresie dwóch lat.

Z takiego brzmienia przepisu nie wynika jednak precyzyjnie, od którego momentu ciąży na nim ten wymóg. Niejasne jest też sformułowanie „jeżeli pracownik pozostaje w zatrudnieniu". Czy oznacza to, że ma on pozostawać w zatrudnieniu na dzień wydawania świadectwa pracy, czy może przez cały okres od zawarcia pierwszej z tych umów oraz czy mogą występować przerwy między tymi umowami.

W tej ostatniej sprawie sytuacja wyjaśniła się już i uznano, że przerwy między umowami są dopuszczalne. Nie jest konieczne, aby wymienione w przepisie terminowe umowy były z pracownikiem zawierane bezpośrednio jedna po drugiej, czy w określonej w nim kolejności, a także aby pracownika zatrudniać na podstawie każdej z tych umów. Mogą to być kolejne angaże przyjęte bezpośrednio jeden po drugim, ale niekoniecznie.

Trzeba wydać

Aby powstał obowiązek wydania świadectwa, konieczne jest pozostawanie stron w stosunku pracy w dniu powstania tego wymogu. Gdy wygaśnięcie bądź rozwiązanie terminowej umowy, nawiązanej przed upływem 24 miesięcy, przypada po upływie tego terminu, szef musi wydać świadectwo na zasadach określonych w art. 97 § 1 k.p., czyli w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

Nie jest tu potrzebny wniosek pracownika. Ten obowiązek szef powinien spełnić bez względu na to, czy podwładny żądał wydania mu dokumentu, czy nie. Pojawiają się wątpliwości, kiedy dokładnie wydać świadectwo, gdy zatrudnienie na czas określony zakończy się przed upływem 24 miesięcy oraz czy w takich sytuacjach należy je wystawić bezpośrednio po zakończeniu zatrudnienia, czy dopiero po 24 miesiącach od zawarcia pierwszej umowy okresowej.

Te zasady sprecyzowało rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 9 listopada 2011 r. zmieniające to w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu je- go wydawania i prostowania (DzU nr 251, poz. 1509, dalej rozporządzenie nowelizujące).

Weszło ono w życie 7 grudnia 2011 r. Dodano w nim § 1a zobowiązujący pracodawcę – w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony – do wydania świadectwa pracy w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy.

Tym samym świadectwo ma być wydane pracownikowi po upływie 24 miesięcy od momentu zawarcia pierwszej umowy terminowej, a w razie kontynuacji takiego zatrudnienia – w dniu rozwiązania stosunku pracy, jeżeli mimo upływu 24-miesięcznego okresu trwa jeszcze umowa terminowa, jak i w ciągu siedmiu dni od złożenia pisemnego wniosku przez pracownika.

Rozporządzenie nowelizujące wskazuje także zasady wydawania zbiorczego świadectwa za łączny okres pracy na podstawie kolejnych umów na czas określony, jeśli wcześniej, tj. przed upływem 24-miesięcznego terminu od podpisania pierwszej umowy, szef wydał już na żądanie pracownika świadectwo za okres pracy na podstawie jednej z umów. W takim wypadku w zbiorczym świadectwie nie wykazuje się ponownie okresu zatrudnienia potwierdzonego wcześniej. Oznacza to, że szef wskazuje wszystkie okresy zaangażowania terminowego przypadające w ciągu 24 miesięcy tylko wtedy, gdy po kolejnych zakończonych umowach nie wydawał pracownikowi świadectwa.

W rozporządzeniu sprecyzowano także nieostre pojęcie „niezwłocznego" wydawania tego dokumentu. W razie zakończenia angażu na czas nieokreślony oznacza to dzień, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy.

Pracownik sam chce

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby podwładny sam wystąpił o wydanie dokumentu za już zakończony okres umowy. Jeżeli tego zażąda, szef musi wydać świadectwo po rozwiązaniu lub wygaśnięciu każdej umowy o pracę. Nowelizacja z 2011 r. odciąża zatrudniających tych samych pracowników na umowy terminowe od wymogu wydawania świadectw w każdym wypadku ustania stosunku pracy w kolejnych 24 miesiącach. W takiej sytuacji wniosek pracownika nie jest wymagany.

Ten obowiązek szef powinien spełnić bez względu na to, czy zatrudniony żądał świadectwa pracy, czy nie. Osoba zaangażowana na podstawie wymienionych w przepisie terminowych umów ma prawo w każdym czasie w ciągu 24 miesięcy zatrudnienia żądać świadectwa dotyczącego łącznego okresu zatrudnienia. A pracodawcy muszą je wystawić w ciągu siedmiu dni od złożenia na piśmie takiego wniosku przez pracownika. Zgodnie z art. 282 § 1 pkt 3 k.p. odmowa wydania podwładnemu świadectwa to wykroczenie przeciwko jego prawom, zagrożone grzywną.

Bezterminowy bez zmian

Z analizy art. 97 § 1 i 97 § 1

1

k.p. wynika, że nie zmieniły się zasady wydawania świadectwa w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy nawiązanego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

W takiej sytuacji szef musi wystawić świadectwo niezwłocznie. Oznacza to, że tak jak wcześniej, robi to w dniu ustania zatrudnienia. Jeżeli nie jest to możliwe, nie później niż w ciągu siedmiu dni od ustania stosunku pracy szef przesyła świadectwo pracownikowi lub upoważnionej osobie za pośrednictwem poczty albo doręcza je w inny sposób.

Od kiedy liczyć 24 miesiące

Termin ten liczy się od zawarcia pierwszej umowy o pracę. Angaż powinien określać datę jego zawarcia oraz termin rozpoczęcia pracy. Jak jednak liczyć termin do wydania świadectwa pracy, gdy te daty nie są tożsame?

Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu należy to ustalić od dnia zawarcia umowy, a nie od dnia nawiązania stosunku pracy. Świadectwo wydaje się w dniu upływu tego terminu, a jeżeli rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po upływie tego terminu, to świadectwo wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy o pracę.

PRZYKŁAD

Zatrudnienie pracownika obejmuje następujące okresy:

- od 1 maja do 30 lipca 2011 r. - umowa o pracę na okres próbny,

- od 1 sierpnia 2011 r. do 30 maja 2013 r. – umowa o pracę na czas określony.

Pracodawca będzie musiał wydać świadectwo 30 maja 2013 r., czyli z upływem 24 miesięcy za okres obejmujący dwie terminowe umowy o pracę.

Zgodnie z art. 97 § 12 k.p. świadectwo należy wydać w dniu upływu 24 miesięcy zatrudnienia terminowego, chyba że rozwiązanie trwającej w tej dacie umowy przypada później, gdyż wtedy dokument wolno wystawić w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy.

Obowiązek wydania świadectwa powstaje mimo pozostawania pracownika w zatrudnieniu, a więc gdy stosunek pracy kontynuuje na kolejnej umowie – bez względu na to, czy będzie ona terminowa, czy na czas nieokreślony. Bez znaczenia jest to, czy zawarto jedną umowę na czas określony na 24 miesiące, czy najpierw zawarto tę na okres próbny, a dopiero po niej kolejną lub kolejne na czas określony.

Co mówi przepis

Art. 97 k.p.

- § 1

1

. Jeżeli pracownik pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na okres próbny, umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy obejmujące zakończone okresy zatrudnienia na podstawie takich umów, zawartych w okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej z tych umów.

- § 1

2

. Świadectwo pracy wydaje się w dniu upływu terminu, o którym mowa w § 1

1

. Jeżeli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po upływie tego terminu, świadectwo pracy wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy o pracę.

- § 1

3

. Pracownik, o którym mowa w § 1

1

, może w każdym czasie żądać wydania świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem każdej umowy o pracę wymienionej w tym przepisie lub świadectwa pracy dotyczącego łącznego okresu zatrudnienia na podstawie takich umów, przypadającego przed zgłoszeniem żądania wydania świadectwa pracy.

Pracodawca jest obowiązany wydać świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia pisemnego wniosku pracownika.