Wartość polskiego eksportu systematycznie rośnie. Pokazują to dane statystyczne. Podczas gdy w roku 2000 jego wartość wyniosła 34 mld euro, pięć lat później 71 mld euro, to w ubiegłym roku przekroczyła już 136 mld euro. Za tymi liczbami stoją tysiące przedsiębiorców, którzy odkryli, że rynek wewnętrzny to za mało i że dla dalszego, dynamicznego rozwoju potrzebują oni nowych kontaktów i partnerów handlowych.

Wejście, a tym bardziej utrzymanie się na zagranicznym rynku nie jest prostym zadaniem. Wymaga dobrej znajomości reguł i zwyczajów na nim panujących i odpowiedniego dostosowania się do nich. Znalezienia właściwego partnera handlowego i takiego skonstruowania warunków transakcji, które w odpowiednim stopniu będą zabezpieczać interesy obu stron.

Niemniej jednak wejście na obcy rynek może być dla firmy znakomitym bodźcem do dalszego rozwoju. Warto więc przygotować sobie koncepcję takiej ekspansji. Tym bardziej że istnieją instrumenty, które mogą w tym pomóc. Obecnie przedsiębiorcy mają szansę sięgnąć po dotacje, które w jakimś stopniu sfinansują np. akcje promocyjne, transport eksponatów na targi międzynarodowe, koszty związane z uzyskiwaniem niezbędnych certyfikatów lub udział przedsiębiorcy w międzynarodowej misji gospodarczej.

Inne pomogą sfinansować transakcje eksportowe. I chociaż nie zastąpią one dobrego planu ekspansji i nie zagwarantują sukcesu – ten może gwarantować jedynie dobry produkt – to poprzez obniżenie kosztów ograniczą także ryzyko nowej działalności. Z jakich instrumentów mogą zatem korzystać przedsiębiorcy?

Z paszportem łatwiej

Instrumentem, od którego można zacząć, jest „Paszport do eksportu". Jest on częścią programu „Innowacyjna gospodarka", współfinansowanego ze środków europejskich. Pieniądze, jakie zostały zarezerwowane na tę część, mają przyczynić się do zwiększenia liczby firm – eksporterów.

Wynika to z tego, że instrument ten jest skierowany wyłącznie do małych i średnich firm, które można określić jako początkujących eksporterów. Natomiast nie mogą z niego korzystać firmy, które już na większą skalę w taką działalność są zaangażowane. Mówiąc precyzyjniej, o pomoc mają prawo ubiegać się przedsiębiorcy, którzy w roku obrotowym poprzedzającym rok złożenia wniosku o wsparcie posiadali udział eksportu w całkowitej sprzedaży na poziomie nie większym niż 30 proc. (eksport traktowany jest szeroko i obejmuje także dostawy do państw Unii Europejskiej).

Tak stanowi § 44 ust. 2 rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach programu „Innowacyjna gospodarka"(DzU z 20 kwietnia 2012 r., poz. 438). To właśnie ono reguluje zasady udzielania dotacji w „Paszporcie do eksportu".

Wymieniony warunek nie jest oczywiście jedynym, jaki musi spełnić firma. Dalej musi ona dysponować tzw. planem rozwoju eksportu, który na jej zlecenie przygotowała firma zewnętrzna (doradcza, konsultingowa). Chodzi po prostu o przedstawienie biznesplanu ekspansji, tak aby udowodnić, że firma posiada w tym zakresie przemyślaną strategię. Przepisy wymienionego rozporządzenia określają, co obligatoryjnie taki plan musi opisywać.

Plan rozwoju

I tak, dokument ten powinien w szczególności zawierać:

- analizę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa oraz wskazanie rynków docelowych działalności eksportowej pod kątem produktów lub usług przedsiębiorcy,

- badanie wybranych rynków docelowych, w szczególności przez przeprowadzenie analizy aktów prawnych, procedur, zwyczajów, praktyk handlowych i zasad warunkujących dostęp produktu lub usługi przedsiębiorcy do wybranych rynków,

- wskazanie i uzasadnienie wyboru co najmniej dwóch działań, o których mowa jest w rozporządzeniu, a które to będą realizowane przez przedsiębiorcę w celu wejścia na wybrane rynki.

O jakich działaniach mówi rozporządzenie? Mianowicie wskazuje ono na:

- udział w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych w charakterze wystawcy,

- organizację i udział w misjach gospodarczych za granicą,

- wyszukiwanie i dobór partnerów na rynkach docelowych,

- uzyskanie niezbędnych dokumentów uprawniających do wprowadzenia produktów lub usług przedsiębiorcy na wybrane rynki docelowe,

- doradztwo w zakresie strategii finansowania przedsięwzięć eksportowych i działalności eksportowej,

- doradztwo w zakresie opracowania koncepcji wizerunku przedsiębiorcy na wybranych rynkach.

Wielkość pomocy

No dobrze. Firma ma przygotowany plan rozwoju eksportu i opracowaną strategię ekspansji – na jaką pomoc finansową może w praktyce liczyć? Zgodnie z rozporządzeniem dotacja może finansować 50 proc. tzw. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.

Jeżeli będzie nim np. udział w zagranicznych targach, państwo zwróci przedsiębiorcy połowę kosztów poniesionych na transport i spedycję eksponatów, wynajęcie powierzchni wystawienniczej, jej zabudowę, podróż i zakwaterowanie pracowników przedsiębiorcy, wpis do katalogu targowego, opłatę rejestracyjną, reklamę w mediach targowych, czy wreszcie zakup usług w zakresie organizacji spotkań z potencjalnymi kontrahentami. Jeżeli przedsiębiorca skorzysta z dopłaty do działania „wyszukiwanie i dobór partnerów", wspomniane koszty mogą obejmować m.in. zakup:

- baz danych,

- badań marketingowych,

- usług prawnych związanych z wyszukiwaniem i doborem partnerów na rynkach docelowych,

- usług doradczych w zakresie określenia, wyselekcjonowania, sprawdzenia wiarygodności grupy docelowej potencjalnych partnerów handlowych, przygotowania ofert współpracy oraz negocjacji handlowych,

- usług w zakresie organizacji spotkań z wybranymi partnerami handlowymi.

Jednocześnie należy podkreślić, że maksymalna dotacja na realizację planu rozwoju eksportu wynosi 200 tys. zł. Oprócz tego przedsiębiorca, który zamówił opracowanie tego planu (co jest niezbędne przed ubieganiem się o grant), ma prawo ubiegać się o refundację także na to poniesionych wydatków.

Nabór wniosków

W przypadku programu „Paszport do eksportu" przedsiębiorcy będą się mogli ubiegać o wsparcie już pod koniec października. Zgodnie z harmonogramem ogłaszania konkursów w „Innowacyjnej gospodarce", który widnieje na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (www.parp.gov.pl), konkurs zostanie ogłoszony 15 października.

Nabór wniosków będzie prowadzony od 29 października do 16 listopada. Do rozdysponowania będzie 108 mln zł. Ponieważ za realizację tego instrumentu, czyli właśnie ogłaszanie konkursów, przyjmowanie wniosków i ich ocenę odpowiada PARP, na stronach internetowych tej instytucji należy szukać szczegółowych informacji.