Sąd UE: Czas trwania naruszenia musi być dokładnie określony

W lipcu 2009 r. Komisja nałożyła na spółki energetyczne E.ON i GDF Suez grzywny w wysokości 553 mln EUR za naruszenie europejskiego prawa konkurencji poprzez zawarcie porozumienia o podziale francuskiego i niemieckiego rynku gazu ziemnego.

Porozumienie zawarto w 1975 r., kiedy Ruhrgas AG (obecnie E.ON Ruhrgas, wchodząca w skład grupy E.ON) i GDF (będąca obecnie częścią GDF Suez) postanowiły wspólnie wybudować przebiegający przez Niemcy gazociąg MEGAL w celu importowania rosyjskiego gazu do Niemiec i Francji.

Komisja uznała, że w spornym porozumieniu przedsiębiorstwa te uzgodniły, że nie będą sprzedawać gazu przesyłanego wspomnianym gazociągiem na rynku krajowym drugiej strony.

... czas trwania naruszenia

Naruszenie na rynku francuskim - zdaniem Komisji - rozpoczęło się 10 sierpnia 2000 r., kiedy to należało dokonać transpozycji pierwszej dyrektywy gazowej przewidującej liberalizację rynku gazu. Przed tą datą omawiane zachowanie nie mogło naruszać konkurencji, ze względu na ustanowiony na rzecz GDF monopol prawny w dziedzinie importu i dostaw gazu. Według Komisji, chociaż transpozycja pierwszej dyrektywy gazowej we Francji nastąpiła dopiero w 2003 r., konkurencja mogła być ograniczana od 2000 r., ponieważ od tego czasu konkurenci GDF mogli zaopatrywać określonych klientów we Francji.

W przypadku rynku niemieckiego, za datę rozpoczęcia naruszenia Komisja uznała dzień oddania gazociągu MEGAL do użytku, tj. 1 stycznia 1980 r. Inaczej niż w przypadku Francji, przed liberalizacją rynku niemieckiego nie istniał na nim żaden monopol. Komisja uznała zatem, że GDF należy uznać za potencjalnego konkurenta Ruhrgas przed liberalizacją, pomimo istnienia porozumienia demarkacyjnego między spółkami zajmującymi się dystrybucją energii, a także umowy koncesji na wyłączność między tymi spółkami a samorządem lokalnym, uznawanych za dopuszczalne aż do 24 kwietnia 1998 r., ze względu na zastosowanie wyłączenia.

Pomimo stwierdzenia przez obie spółki w porozumieniu zawartym 13 sierpnia 2004 r., że od dłuższego czasu traktują one antykonkurencyjne części porozumienia MEGAL jako „nieważne i nieistniejące", Komisja uznała, że w rzeczywistości wywierało ono skutki przynajmniej do września 2005 r. i właśnie ten termin przyjęła jako końcową datę naruszenia na każdym z rynków.

E.ON i GDF Suez wniosły do sądu skargi zmierzające do stwierdzenia nieważności tej decyzji, a także do obniżenia kwoty nałożonej na nie grzywny.

... początek i koniec naruszenia

W wyroku wydanym 29 czerwca 2012 r., Sąd Unii Europejskiej oddalił większość argumentów skarżących spółek i zasadniczo utrzymał w mocy decyzję Komisji.

Jednak w odniesieniu do czasu trwania naruszenia sąd uznał, że Komisja popełniła dwa błędy. Pierwszy, odnośnie rozpoczęcia naruszenia na rynku niemieckim. Drugi zaś w odniesieniu do końcowej daty naruszenia na rynku francuskim. Ostatecznie obniżył nałożone grzywny do kwoty 320 mln EUR dla każdej ze spółek (sygn. T-360/09).

Sąd zwrócił uwagę, że jednoczesne stosowanie porozumień demarkacyjnych i umów koncesji na wyłączność na rynku niemieckim skutkowało de facto utworzeniem systemu stref wyłącznych dostaw, przy czym nie istniał wynikający z prawa zakaz realizowania dostaw gazu przez inne spółki. W konsekwencji do 24 kwietnia 1998 r., od której to daty porozumienia te nie były już objęte wyłączeniem, niemiecki rynek gazu cechowało istnienie faktycznych monopoli terytorialnych. Sąd uznał więc, że Komisja nie wykazała istnienia między tymi dwiema spółkami potencjalnej konkurencji na niemieckim rynku gazu od 1 stycznia 1980 r. do 24 kwietnia 1998 r., dla której gazociąg MEGAL mógłby stanowić zagrożenie. Tym samym sąd unieważnił zaskarżoną decyzję, stwierdzającą naruszenie we wskazanym okresie.

W odniesieniu do końcowej daty naruszenia na rynku francuskim, Sąd uznał, że Komisja nie przedstawiła żadnego dowodu, który pozwalałby uznać, że naruszenie na rynku francuskim było kontynuowane po zawarciu porozumienia z sierpnia 2004 r. W konsekwencji,

sąd stwierdził nieważność decyzji w zakresie, w jakim stwierdzono, że we Francji naruszenie istniało w okresie od 13 sierpnia 2004 r. do 31 września 2005 r.