Tylko w pierwszej połowie tego roku do prokuratury wpłynęły 2772 sprawy dotyczące przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. Aktami oskarżenia zakończono zaledwie 290 z nich. W 648 przypadkach w ogóle nie wszczęto postępowania, a 1218 postępowań umorzono. Warunkowym umorzeniem zakończyło się 41 spraw.

– Duża część zawiadomień wpływających do prokuratury dotyczy czynów z art. 218 kodeksu karnego, czyli złośliwego lub uporczywego naruszania praw pracownika. Sformułowania użyte w tym przepisie są jednak nieostre, stąd tak częste umorzenia – powiedziała na wczorajszym posiedzeniu Rady Ochrony Pracy Zofia Wrzosek, prokurator. I dodała, że trudno wykazać pracodawcy działania na szkodę pracownika z zamiarem bezpośrednim, a jest to konieczne do sformułowania aktu oskarżenia.

ZUS składa często zawiadomienia automatycznie, kiedy stwierdzi zaległości w opłacaniu składek.

Nie analizuje, czy takie postępowanie płatnika wypełnia znamiona przestępstwa, tzn., że miało charakter uporczywy. W takim wypadku trzeba też zbadać jego sytuację majątkową. Często właśnie to uwarunkowania ekonomiczne przesądzają o umorzeniu postępowania przygotowawczego.

– Konieczna jest zmiana kodeksu karnego, która doprecyzuje, czym jest uporczywość i złośliwość. Inaczej pracodawcy będą bezkarni – zauważył poseł Stanisław Szwed.

– Znam przypadki, że prokurator umarzał recydywę – powiedział Jan Rulewski, senator.

Zgodnie ze stanowiskiem prokuratury przyczyną umorzenia często bywają także trudności dowodowe związane z niechęcią świadków do składania zeznań przeciwko swojemu pracodawcy.

– Pracownikowi w takiej sytuacji należy zapewnić szczególną ochronę. I tu potrzebna jest zmiana prawa – powiedziała Bożena Borys-Szopa z NSZZ „Solidarność".

Co ciekawe, pracownicy rzadko zaskarżają decyzje o umorzeniu i odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego. W pierwszym półroczu 2012 r. takich przypadków było tylko 216. Dotychczas sąd rozpoznał 90 zażaleń, utrzymując w mocy 53 postanowienia, 37 uchylił, a tylko w jednej sprawie odmówił przyjęcia zażalenia.