Każdy członek władz spółki ma obowiązek reprezentowania jej interesów nie tylko w okresie, kiedy dobrze prosperuje, ale także wtedy, gdy ma problemy finansowe. Jeżeli spółce grozi upadłość, to jej władze mają obowiązek zgłoszenia tego faktu. Jeżeli tego nie zrobią, to grozi im odpowiedzialność karna.
Kto jest zobowiązany
Zgodnie z art. 586 kodeksu spółek handlowych przestępstwo polegające na niezgłoszeniu upadłości spółki może być popełnione wyłącznie przez członków zarządu spółki albo przez likwidatorów. Zarząd występuje tylko w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej, ewentualnie także w spółce partnerskiej.
Jednocześnie popełnienie tego przestępstwa możliwe jest wyłącznie poprzez niedopełnienie ciążącego na danej osobie obowiązku, czyli poprzez zaniechanie. Zaniechanie to może być jedynie umyślne – w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym.
Obowiązek dłużnika zgłoszenia wniosku o upadłość jest wykonany tylko w razie prawidłowego złożenia tego wniosku do sądu upadłościowego w wymaganym terminie.
Jeżeli zostanie złożony wniosek nieodpowiadający wymaganiom prawa upadłościowego i naprawczego albo nienależycie opłacony i w związku z tym zostanie on zwrócony bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia lub opłacenia, to dłużnik nie wykona obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość. Wówczas więc będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności karnej z art. 586 kodeksu spółek handlowych.
Jaki termin
Zgłoszenie upadłości spółki konieczne jest, gdy spółka zaprzestaje płacenia swoich długów oraz gdy nie ma wystarczającego na spłacenie długów majątku. Jeżeli zaistnieje choćby jedna z tych przyczyn, to członek zarządu lub powołany likwidator powinien w terminie dwutygodniowym złożyć wniosek o upadłość, chyba że wniesiony został wniosek o otwarcie postępowania układowego.
Obowiązek zgłoszenia do upadłości ciąży na każdym członku zarządu i na każdym likwidatorze. Zaniechanie wykonania tego obowiązku polega na tym, że żadna z tych osób nie zgłosi spółki do upadłości we właściwym czasie.
W praktyce określenie terminu, w którym spółka zaprzestaje płacenia swoich długów, jest bardzo trudne. Zgodnie bowiem z art. 2 prawa upadłościowego i naprawczego krótkotrwałe zaprzestanie płacenia swoich długów z powodów przejściowych problemów finansowych nie jest podstawą ogłoszenia upadłości i nie pociąga za sobą obowiązku złożenia wniosku o upadłość. Dlatego też w praktyce najczęściej podstawą złożenia wniosku o upadłość jest brak wystarczającego na spłacenie długów majątku spółki.
A może układ
Obowiązek złożenia wniosku o upadłość nie powstaje także wówczas, gdy przed upływem dwóch tygodni od zaprzestania płacenia swoich długów oraz gdy nie ma wystarczającego na spłacenie długów majątku, członkowie zarządu lub
likwidatorzy wniosą podanie o otwarcie postępowania układowego. Złożenie takiego podania zwalnia także władze spółki z odpowiedzialności karnej za niezłożenie wniosku o upadłość spółki.
Odpowiedzialność członków
Zgodnie z art. 586 kodeksu spółek handlowych za popełnienie przestępstwa polegającego na niezłożeniu wniosku o upadłość spółki członek zarządu lub likwidator może zostać skazany na karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Trzeba pamiętać, że poza odpowiedzialnością karną członkom władz spółek, którzy nie zgłoszą jej upadłości w terminie, grozi także sankcja w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 373 prawa upadłościowego i naprawczego w stosunku do osoby, która ze swej winy, będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości, sąd może orzec pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu osoby. Zakaz ten może zostać orzeczony na okres od trzech do dziesięciu lat.
Kiedy trzeba działać i co we wniosku
Złożenie wniosku o upadłość spółki jest konieczne w przypadku:
- zaprzestania płacenia długów przez spółkę,
- braku wystarczającego na spłacenie długów majątku spółki
Wniosek o upadłość spółki musi zawierać:
- imię i nazwisko dłużnika, jego firmę, miejsce zamieszkania lub siedzibę, a w przypadku spółki także imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników, odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia, reprezentantów spółki i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni,
- określenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika,
- okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,
- sprawozdanie finansowe,
- spis wierzycieli z podaniem wysokości wierzytelności każdego z nich oraz listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na majątku spółki,
- oświadczenia o spłatach wierzytelności dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku,
- spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec spółki z określeniem wierzytelności i terminów zapłaty,
- wykaz tytułów egzekucyjnych przeciwko spółce.
Podstawa prawna
Art. 586 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)
Autor jest prawnikiem specjalizującym się w prawie karnym