Dni wolne na szukanie nowej pracy tylko na wniosek pracownika

Pracownik może domagać się udzielania dni wolnych na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia tylko wówczas, gdy to pracodawca złożył mu wypowiedzenie umowy o pracę.

Według bowiem art. 37 § 1 kodeksu pracy w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę podwładnemu przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Natomiast wymiar tego wolnego to:

- dwa dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia oraz

- trzy dni robocze – w trakcie trzymiesięcznego wypowiedzenia.

Trzydniowe wolne przysługuje również wtedy, gdy okres wypowiedzenia został skrócony z trzech do jednego miesiąca, a powodem wymówienia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest upadłość lub likwidacja pracodawcy bądź też inne przyczyny niedotyczące pracowników (art. 361 § 1 k.p.).

Wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy zależy więc wyłącznie od długości okresu wypowiedzenia. Z dni wolnych na poszukiwanie pracy skorzysta zatem zwalniana osoba, która była zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony, na czas określony dłuższy niż sześć miesięcy, która zawiera klauzulę dopuszczającą jej wymówienie, a także zawartej na okres próbny wynoszący trzy miesiące.

W tych bowiem sytuacjach okres wypowiedzenia wynosi minimum dwa tygodnie. Natomiast zwolnienie na poszukiwanie pracy nie przysługuje zatrudnionemu na podstawie umowy na zastępstwo (na czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika). W tym bowiem przypadku wypowiedzenie trwa tylko trzy dni (art. 331 k.p.).

Uzgodniony termin

Kodeks pracy nie określa w żaden sposób, w jakim czasie powinno być udzielone zwolnienie na poszukiwanie pracy. Zasadniczo o terminie decyduje pracodawca. Powinien jednak wziąć pod uwagę cel zwolnienia i interes pracownika. Może on bowiem potrzebować wolnego w określonym terminie (np. gdy ma zaplanowane spotkanie z nowym pracodawcą).

Przykład

Z powodu ograniczenia produkcji w firmie zostały przeprowadzane zwolnienia grupowe. Pan Jan, kierowca, był wieloletnim pracownikiem tej firmy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Otrzymał on wypowiedzenie umowy o pracę z zastosowanie skrócenia okresu wypowiedzenia z trzech miesięcy do jednego. Wystąpił o udzielenie mu trzech dni wolnych na poszukiwanie pracy we wskazanym przez siebie tygodniu. W tym czasie miał umówione spotkanie z prezesem firmy, która planowała zatrudnić kilku kierowców. Pracodawca odmówił mu udzielenia dni wolnych, twierdząc, że zwolnienie od pracy mu nie przysługuje.

Pan Jan nie zgodził się z tym stanowiskiem i pojechał na umówione spotkanie. Pracodawca potraktował jego nieobecność w pracy jako nieusprawiedliwioną i rozwiązał z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia. Wtedy pan Jan wniósł powództwo do sądu pracy o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania w związku z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę.

Sąd uwzględnił jego powództwo, ponieważ nieobecność pracownika była usprawiedliwiona i pracodawca nie miał podstaw do natychmiastowego rozwiązania z nim umowy o pracę.

Dni wolne na poszukiwanie pracy udziela się wyłącznie na wniosek pracownika. Kodeks pracy nie precyzuje, czy mają być wykorzystane oddzielnie, czy z rzędu. To podwładny powinien sprecyzować tę kwestię w podaniu.

Pensja się należy

Za dni poświęcone na poszukiwanie nowego zajęcia pracownik ma prawo do pełnego wynagrodzenia, tak jakby w tym dniu normalnie pracował.

Kwotę wynagrodzenia za zwolnienie na poszukiwanie pracy należy obliczać według § 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).

Stosuje się wówczas zasady obowiązujące przy naliczaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki płacy ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

To nie urlop

Dni na szukanie pracy nie stanowią urlopu wypoczynkowego i nie można ich zaliczyć na poczet wypoczynku pracownika. Jeśli więc nie skorzysta on z tego zwolnienia od pracy, to jest to jego strata. Nie otrzyma bowiem za to żadnego ekwiwalentu. Przepisy prawa pracy nie przewidują w tym zakresie rekompensaty pieniężnej dla pracownika.

Przykład

Pani Jolanta od 1 marca 2000 r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. 1 grudnia 2011 r. otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę. W okresie wymówienia nie wykorzystała trzech dni wolnych na poszukiwanie pracy, bo nie wiedziała o takim uprawnieniu.

Po rozwiązaniu umowy o pracę wystąpiła do sądu pracy z powództwem o zasądzenie na jej rzecz ekwiwalentu za te dni niewykorzystanego zwolnienia od pracy. Sąd oddalił jej powództwo, gdyż nie przysługuje jej prawo do takiego ekwiwalentu.

Dni wolne na poszukiwanie pracy przysługują wyłącznie wtedy, gdy to pracodawca wypowiedział umowę o pracę. Jeśli to pracownik zdecydował się na złożenie wypowiedzenia, nie ma co liczyć na żadne dni wolne na poszukiwanie nowego zatrudnienia.

Przykład

Pan Adam wypowiedział umowę o pracę swojemu pracodawcy. W okresie miesięcznego wypowiedzenia zażądał udzielenia dwóch dni wolnych na poszukiwanie nowej pracy. Pracodawca odmówił, wskazując, że mu one nie przysługują.

Ponadto pracownicy nie mają prawa do dni wolnych na poszukiwanie pracy wtedy, gdy do rozwiązania stosunku pracy dochodzi w inny sposób niż za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę (np. w razie rozwiązania za porozumieniem stron czy rozwiązania bez wypowiedzenia).

Gdy zmieniające zmieni się w definitywne

Wypowiedzenie zmieniające ma miejsce wówczas, gdy pracodawca zaproponuje pracownikowi na piśmie nowe warunki pracy lub płacy. Stosuje się do niego, w sposób odpowiedni, przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę. Wskazuje na to wprost art. 42 § 1 k.p.

W sytuacji więc, gdy pracodawca złoży zatrudnionemu wypowiedzenie zmieniające jego warunki pracy lub płacy i pracownik tych warunków nie przyjmie, to wypowiedzenie to doprowadzi do rozwiązania umowy o pracę. W takim przypadku pracownik może podczas biegu wypowiedzenia żądać udzielenia dni wolnych na poszukiwanie pracy.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach