Czas pracy młodocianych: praca w nocy i nadgodziny nie dla młodocianych

Przy lekkiej pracy pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki, która wynika z jego programu nauczania i z rozkładu zajęć szkolnych.

Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. Przy czym na dzień uczestniczenia w zajęciach szkolnych mogą przypadać tylko 2 godziny pracy.

Przeciętne nie tu

Tygodniowa norma czasu pracy nie jest tutaj normą przeciętną dla przyjętego okresu rozliczeniowego czasu pracy. W przeciwieństwie zatem do pracowników pełnoletnich nie stosujemy zasady uśredniania tygodniowego czasu pracy. W każdym tygodniu pracy pracownik młodociany nie może pracować dłużej niż 35 godzin.

Przykład

Młodociany przepracował w tygodniu 36 godzin. W związku z tym, że tygodniowy wymiar czasu pracy nie ma charakteru średniego, powstała godzina nadliczbowa. Taka praca jest zakazana w odniesieniu do młodocianych.

Nie zmienia to jednak faktu, że pracodawca musi ją zrekompensować.

Wskazany wymiar czasu pracy obowiązuje także wtedy, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Stąd nałożony na pracodawców obowiązek, by przed nawiązaniem stosunku pracy żądać od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Gdy wskaże on, że pracuje w innej firmie, jego łączny czas pracy u wszystkich pracodawców nie może przekraczać wskazanych powyżej norm. Warto zatem, by informacja obejmowała jak najbardziej szczegółowe dane  dotyczące czasu pracy w innym zakładzie. Dopiero to pozwala na faktyczne przestrzeganie ograniczeń w zakresie łącznego czasu przepracowanego przez daną osobę.

Informacja od młodocianego powinna odnosić się wyłącznie do zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nie obejmuje zadań wykonywanych na innej podstawie, np. w ramach umowy zlecenia. Przy tego rodzaju kontrakcie nie występuje zresztą czas pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy.

Młodszy pracuje krócej

Czas pracy młodocianego (zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego), który nie ukończył 16 lat, nie może przekraczać 6 godzin na dobę. Po ukończeniu tego wieku (gdy możliwe jest zatrudnienie zarówno przy pracach lekkich, jak i w celu przygotowania zawodowego), ale przed osiągnięciem pełnoletności, można pracować nie więcej niż 8 godzin na dobę.

Trzeba jednak uważać na ograniczenie czasu pracy w trakcie ferii szkolnych. W tym okresie wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Przy czym dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin > patrz ramka.

Wskazane normy czasu pracy mają bezwzględny charakter. Młodociany nie może pracować dłużej w związku z zastosowaniem do niego szczególnych systemów czasu pracy przewidzianych w k.p. dla pracowników pełnoletnich (systemy równoważne). Bezwzględnie zabronione jest zlecenie mu zadań w godzinach nadliczbowych.

Przykład

W zakładzie pracy wystąpiła poważna awaria sprzętu. Wymagała zwiększonej pracy pracowników w celu usunięcia jej skutków.

Pracodawca polecił wszystkim zatrudnionym osobom, w tym także młodocianym, pozostanie po godzinach pracy.

Młodociani nie mogą jednak pracować nie tylko w nadgodzinach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, ale również spowodowanymi koniecznością udziału w akcji ratowniczej.

Lekcja to czas pracy

Pracodawca ma obowiązek zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkolnych w związku z dokształcaniem się. Godziny nauki są przy tym zaliczane do czasu pracy młodocianego.

Trzeba je uwzględniać w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Zasada ta wiąże się bowiem z dopuszczalnymi dobowymi i tygodniowymi wymiarami czasu pracy.

Przykład

Pracodawca zatrudnił siedemnastolatka, który ucząc się w szkole wieczorowej ma zajęcia szkolne przez 4 dni w tygodniu po 4 godziny.

W tych dniach, w których chodzi do szkoły, jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi 4 godziny. Jedynie w dzień wolny od zajęć szkolnych czas pracy może być dłuższy i wynosić 8 godzin.

Młodociany powinien dokształcać się do ukończenia 18 lat. Zobowiązanie to obejmuje:

• dokształcanie się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

• dokształcanie się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

Przykład

Pracodawca pobrał od młodocianego jego plan zajęć w szkole, do którego dostosował jego rozkład czasu pracy. Młodociany złożył wniosek o zwolnienie go w związku z dodatkowymi – całkowicie dobrowolnymi – zajęciami w szkole, na które uczęszcza. Jakakolwiek zmiana rozkładu zajęć skutkować musi odpowiednią zmianą pracy.

Jednak zwolnienie związane z dokształcaniem się dotyczy tylko zajęć szkolnych.

Przyjąć należy, że chodzi o te obowiązkowe, czyli wynikające z programu nauki.

Młodocianych nie wolno też zatrudniać w porze nocnej. Inaczej zakreślono granice obowiązującej ich pory nocnej. Dla dorosłych pracowników jest to kolejnych osiem godzin pomiędzy godzinami 21.00 i 7.00, konkretnie określone w przepisach wewnątrzzakładowych.

W przypadku młodocianych jest to:

• „standardowo” między godzinami 22.00 a 6.00,

• dla pracowników przed ukończeniem 16. roku życia – między godzinami 20.00 a 6.00.

Przerwa w pracy młodocianego, obejmująca porę nocną, powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.

Uwaga!

Pracodawca nie wyznacza pory nocnej dla młodocianych, gdyż k.p. bezpośrednio narzuca tutaj przedział godzinowy, w którym świadczenie pracy przez te osoby jest niedopuszczalne.

Mniej nauki, mniej pracy

Jak wskazuje § 3 rozporządzenia MENiS z 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (DzU nr 46, poz. 432 ze zm.), dni wolne od zajęć szkolnych przypadają na:

• zimową przerwę świąteczną, która trwa od 23 grudnia do 31 grudnia lub od 22 grudnia do 31 grudnia, jeżeli 22 grudnia wypada w poniedziałek,

• ferie zimowe trwają 2 tygodnie w okresie przypadającym od połowy stycznia do końca lutego (chyba że zostały połączone z zimową przerwą świąteczną); terminy rozpoczęcia i zakończenia ferii zimowych w szkołach na obszarze poszczególnych województw ogłasza – po zasięgnięciu opinii wojewodów i kuratorów oświaty – minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, nie później niż do końca czerwca każdego roku poprzedzającego o dwa lata rok, w którym będą one trwały,

• wiosenna przerwa świąteczna rozpoczyna się w czwartek poprzedzający święta i kończy w najbliższy wtorek po świętach,

• ferie letnie rozpoczynają się w najbliższą sobotę po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych i kończą się 31 sierpnia.