Z ważnych przyczyn dotyczących wspólnika sąd okręgowy wydział gospodarczy właściwy dla siedziby spółki z o.o. może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały występujących z powództwem stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.
Umowa spółki może jednak przyznać prawo do złożenia pozwu także mniejszej liczbie wspólników, ale ich udziały muszą wówczas stanowić więcej niż połowę kapitału zakładowego. W tym ostatnim wypadku trzeba pozwać wszystkich pozostałych wspólników, a więc także tych, których nie dotyczą ważne przyczyny wyłączenia.
„Sprawa o wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 266 kodeksu spółek handlowych) jest sprawą o prawa majątkowe” – wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2007, III CZP 56/07.
Uwaga! Z uwagi na to, że katalog owych ważnych powodów nie został sprecyzowany przez ustawodawcę, wskazówek co do tego, czy określona przesłanka spełnia kryteria ważności, należy poszukiwać w doktrynie i orzecznictwie. I tak – w myśl wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 21 kwietnia 2010, I ACa 282/10 – „Niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpretowanych wewnątrz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może stanowić ważną przyczynę wyłączenia wspólnika ze spółki na podstawie art. 266 § 1 k.s.h.”.
Groźna konkurencja i działanie na szkodę
W orzeczeniu z 29 listopada 2007, I ACa 925/07 sąd ten uznał: „Ważną przyczyną wyłączenia wspólnika jest prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki. Prowadzenie działalności gospodarczej, nawet w tej samej branży, nie stanowi jeszcze podstawy uzasadniającej wyłączenie wspólnika ze spółki, lecz jednoczesne wykorzystanie przez niego kontaktów i informacji handlowych uzyskanych w spółce, wyłącznie dla własnej działalności, to działania konkurencyjne”.
Jednakże „Ważnych przyczyn uzasadniających wyłączenie wspólnika ze spółki nie stanowi (…) jednorazowa nieobecność wspólnika na zgromadzeniu wspólników, w szczególności w sytuacji gdy posiada on taką liczbę udziałów, która nie uniemożliwia podjęcia uchwał ani fakt udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania na walnym zgromadzeniu z prawem głosowania (art. 234 k.h., art. 243 k.s.h.)” (z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 maja 2003, I ACa 1874/01).
Do ważnych przyczyn można nadto przykładowo zaliczyć: działanie na szkodę spółki, niewykonywanie uchwał, nadużywanie prawa indywidualnej kontroli, chorobę czy długotrwały wyjazd za granicę. Powołana lista świadczy więc, że niekoniecznie muszą to być sytuacje zawinione przez udziałowca. O tym natomiast, czy rzeczywiście zaistniała ważna przyczyna, decyduje sąd, a nie subiektywne przekonanie powodów.
Cena udziałów
Istnieje także obowiązek przejęcia przez wspólników lub osoby trzecie wszystkich udziałów pozwanego. Cenę przejęcia ustala z urzędu sąd na podstawie ich wartości w dniu doręczenia pozwu.
Jak skonstatował Sąd Najwyższy w wyroku z 16 stycznia 2002 (IV CKN 610/00): „Ustalenie rzeczywistej wartości przejmowanych udziałów wspólnika wyłączonego ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością następuje na podstawie danych bilansu, przy uwzględnieniu wartości zbywczej majątku spółki, zbliżonej do ceny sprzedaży lub ceny rynkowej”. Sąd może też posiłkować się opinią biegłego rewidenta.
Jakie wynagrodzenie
Sąd, wydając orzeczenie, zakreśla termin, w jakim wyłączonemu wspólnikowi ma być uiszczona cena przejęcia jego udziałów powiększona o odsetki liczone od daty doręczenia pozwu do dnia zapłaty. Istnieje możliwość złożenia owej ceny do depozytu sądowego.
Tak będzie, gdy wyłączony udziałowiec, z uwagi na konflikt, odmawia przyjęcia kwoty wpłaconej przez nabywcę. Rozliczenie ze wspólnikiem ma duże znaczenie. Jego zaniechanie wywołuje skutek w postaci bezskuteczności wyroku o wyłączeniu, a w konsekwencji ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą powodów wobec pozwanego.
Przy czym naprawienie szkody obejmuje rzeczywiście poniesione przez bezskutecznie wyłączonego udziałowca straty i utracone korzyści.
Zawieszenie praw udziałowych
W okresie między doręczeniem pozwu a rozliczeniem z pozwanym wspólnikiem wykonuje on wszelkie prawa i obowiązki w spółce. Można jednak przeciwdziałać wpływowi takiego udziałowca na funkcjonowanie podmiotu. Sytuację taką normuje art. 268 k.s.h.
W świetle tego przepisu sąd fakultatywnie zabezpiecza powództwo poprzez zawieszenie wspólnika w realizacji jego praw udziałowych. Warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest wystąpienie ważnych powodów, np. nadużywanie przez pozwanego prawa indywidualnej kontroli.
Treść powołanego przepisu wskazuje jednoznacznie, że zawieszeniu ulegają jedynie prawa (z wyjątkiem osobistych), a nie obowiązki udziałowe. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 października 2002 (I ACa 352/02): „Zawieszenie wspólnika w wykonywaniu praw udziałowych (art. 268 k.s.h.) nie pozbawia go legitymacji czynnej w sprawie o unieważnienie uchwał zaskarżonych w okresie, gdy przysługiwały mu wszystkie prawa wspólnika”.
Natomiast „Przy ustalaniu quorum wymaganego do podejmowania uchwał przez zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie uwzględnia się udziałów wspólnika zawieszonego w wykonywaniu jego praw członkowskich w spółce (...)” (z wyroku Sądu Najwyższego z 26 marca 2002, III CKN 1238/99).
Uprawnienia udziałowe są następujące: prawo do udziału w pracach organów spółki, zaskarżania uchwał oraz realizacji indywidualnej kontroli stanu spraw podmiotu. W postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia sąd może oznaczyć zakres zawieszenia, ograniczając go tylko do niektórych praw. Brak takiego ograniczenia należy interpretować jako zawieszenie wszystkich uprawnień.
Uchwały powzięte bez zawieszonego pozostają ważne nawet wtedy, gdy powództwo o wyłączenie tego wspólnika zostanie oddalone. W takiej sytuacji jednak pozostałoby mu roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia. Może być ono dochodzone w ciągu roku od daty zaistnienia szkody.
Jakie skutki
Następstwem prawomocnego orzeczenia o wyłączeniu wspólnika jest utrata jego członkostwa w spółce. Dotyczy to wszelkich jego praw i obowiązków osobistych oraz udziałowych.
Skutek ten występuje wstecz, tzn. już od daty doręczenia mu pozwu, przy założeniu, oczywiście, że uiszczono mu w terminie cenę przejęcia udziałów. Wyeksponować jednak należy, że pozostają ważne czynności, w których brał on udział po dacie otrzymania pozwu, chyba że nastąpiło jego zawieszenie w wykonywaniu przysługujących mu praw udziałowych.
Uwaga! Zmiany w składzie udziałowców podlegają zgłoszeniu do KRS w ciągu siedmiu dni od daty uprawomocnienia się wyroku o wyłączeniu wspólnika.
Wzór pozwu
Płock, 31.10.2011
Do Sądu Okręgowego
Wydział Gospodarczy
w Łodzi
Powodowie:
1. Maja Iksińska
zam . ul. Agrestowa 137, 09-400 Płock,
wspólnik ABC sp. z o.o. ul. Czereśniowa 3, 09-400 Płock
2. Nadia Igrekowska
zam. ul. Ametystowa 2, 09-400 Płock,
wspólnik ABC sp. z o.o. ul. Czereśniowa 3, 09-400 Płock
Pozwana:
Klara Zetowskazam. ul. Okopowa 58, 09-400 Płock,
wspólnik ABC sp. z o.o. ul. Czereśniowa 3, 09-400 Płock
Opłata stała 2000 zł
POZEW O WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA ZE SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ WRAZ Z WNIOSKIEM O UDZIELENIE ZABEZPIECZENIA
W imieniu własnym, na podstawie art. 266 § 1 k.s.h., wnosimy o:
1) wyłączenie z ABC spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ul. Czereśniowej 3, 09-400 Płock, zarejestrowanej w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy KRS pod nr KRS 00001111– pozwanego wspólnika Klary Zetowskiej,
2) zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych,
3) przeprowadzenie rozprawy także podczas nieobecności powódek,
4) dopuszczenie a następnie przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:– umowa spółki z 15.07.2010 – na potwierdzenie okoliczności, że strony są wspólnikami ABC sp. z o.o.,– aktualny odpis z KRS ABC sp. z o.o. – na okoliczność przedmiotu działalności ABC sp. z o.o. i potwierdzenie, że udziały powódek stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego ABC sp. z o.o.,– protokoły NZW ABC sp. z o.o. nr 3 – 6 z: 7.02.2011, 15.04.2011, 20.06.2011 i 26.09.2011 – na okoliczność nieuczestniczenia przez pozwaną w NZW ABC sp. z o.o. 7.02., 15.04. i 20.06.2011 oraz odmowy udziału w głosowaniu nad uchwałami podczas NZW ABC sp. z o.o. 26.09.2011,
5) przesłuchanie powódek w charakterze strony na okoliczności wskazane w uzasadnieniu pozwu, a w szczególności na okoliczność zaistnienia konfliktu między powódkami a pozwaną, brak perspektyw na wypracowanie porozumienia oraz wpływu zachowania pozwanej na funkcjonowanie i dalszy rozwój ABC sp. z o.o.,
6) przeprowadzenie rozprawy.Nadto, na zasadzie art. 268 k.s.h., wnosimy o:udzielenie zabezpieczenia, przez czas trwania procesu o wyłączenie ze sp. z o.o. wspólnika, poprzez zawieszenie pozwanej Klary Zetowskiej w wykonywaniu jej praw udziałowych w ABC sp. z o.o. z siedzibą w Płocku.
Uzasadnienie
Strony są wspólnikami ABC sp. z o.o. z siedzibą w Płocku. Dowód: umowa spółki z 15.07.2010
Przedmiotem działalności spółki jest działalność wytwórcza, usługowa i handlowa w zakresie przemysłu farmaceutycznego.Dowód: aktualny odpis z KRS ABC sp. z o.o.
Od ponad ośmiu miesięcy między stronami istnieje silny konflikt, brak jest jakichkolwiek perspektyw na osiągnięcie konsensusu. W ww. okresie odbyły się cztery nadzwyczajne zgromadzenia wspólników spółki, w trzech z nich pozwana – bez usprawiedliwienia – nie brała udziału, w ostatnim wprawdzie uczestniczyła, ale – bez podania przyczyn – odmówiła udziału w głosowaniu nad uchwałami. Dowód: protokoły NZW ABC sp. z o.o. nr 3 – 6 z: 7.02.2011, 15.04.2011, 20.06.2011 i 26.09.2011
Opisane zachowanie pozwanej wyklucza nie tylko bezkonfliktowe współdziałanie wspólników, ale przede wszystkim paraliżuje prawidłowe funkcjonowanie ABC sp. z o.o. i jej dalszy rozwój, zwłaszcza w sytuacji, w której powódki zamierzają otworzyć oddział podmiotu w Niemczech, co – w założeniu – ma mu przynieść znaczne dochody, a pozwana, bez przedstawienia argumentów, sprzeciwia się tej koncepcji.Dowód: przesłuchanie powódek
Kapitał zakładowy ABC sp. z o.o. wynosi 100 tys. zł. Maja Iksińska dysponuje 1000 udziałów o łącznej wysokości 50 tys. zł, Nadia Igrekowska i Klara Zetowska posiadają po 500 udziałów o wysokości po 25 tys. zł każda. Udziały powódek stanowią zatem więcej niż połowę kapitału zakładowego ABC sp. z o.o. Uprawnione są więc one do wytoczenia przedmiotowego powództwa. Dowód: aktualny odpis z KRS ABC sp. z o.o.
Udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie Klary Zetowskiej w wykonywaniu jej praw udziałowych w ABC sp. z o.o. jest konieczne, gdyż od ponad ośmiu miesięcy nie bierze ona udziału w zgromadzeniach wspólników, a jeżeli nawet w zebraniu uczestniczy (np. 26.09.2011), to zakłóca jego pracę, odmawiając podejmowania ważnych dla właściwego funkcjonowania i dalszego rozwoju spółki uchwał. Z uwagi na powyższe pozew jako uzasadniony zasługuje na uwzględnienie.
W załączeniu:
– dowód uiszczenia opłaty sądowej od pozwu
– 2 odpisy pozwu
– dokumenty z poz. „Dowód”
Maja Iksińska
Nadia Igrekowska