Zachowanie w tajemnicy informacji dotyczących technologii, powiązań handlowych lub marketingu ma często duże znaczenie dla pozycji przedsiębiorstwa na rynku. Ich ujawnienie może wyrządzić pracodawcy szkodę, co z kolei może spowodować, że pracodawca straci z tego powodu dotychczasowych klientów i popadnie w tarapaty finansowe.

[srodtytul]Czyn nieuczciwej konkurencji[/srodtytul]

Dlatego też tak duże znaczenie praktyczne ma ochrona tajemnicy pracodawcy, czemu służą m.in. przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=170546]ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 2003 r. nr 153 poz. 1503 ze zm.)[/link], które przewidują możliwość dochodzenia odszkodowania od pracownika ujawniającego tajemnice firmy.

Ujawnienie lub wykorzystanie informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji opisany w art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. [b]Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża interesowi przedsiębiorcy lub go narusza.[/b]

Przy czym przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne i organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Tajemnica przedsiębiorstwa jest chroniona z mocy prawa przez cały okres pozostawania pracownika w stosunku pracy z danym pracodawcą oraz ponadto przez okres trzech lat od ustania tego zatrudnienia, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał już stan tajemnicy (ust. 2 art. 11 ustawy).

W ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewidziano stosunkowo surową odpowiedzialność dla osób dopuszczających się czynów nieuczciwej konkurencji. Ujawnienie przez pracownika tajemnicy przedsiębiorstwa może skutkować zarówno odpowiedzialnością karną, jak i cywilną.

[srodtytul]Kto poniesie odpowiedzialność [/srodtytul]

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność cywilną, to zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy przedsiębiorca, którego interes został naruszony lub choćby zagrożony poprzez czyn polegający na ujawnieniu jego tajemnicy, może żądać od sprawcy czynu:

- zaniechania niedozwolonych działań,

- usunięcia skutków takich działań,

- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o odpowiedniej formie i treści,

- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych,

- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych,

- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

[srodtytul]Należna rekompenstata[/srodtytul]

Decydując się na dochodzenie odszkodowania od pracownika ujawniającego tajemnice firmy, pracodawca musi pamiętać, że spoczywa na nim ciężar dowodu. Pracodawca musi bowiem wykazać fakt ujawnienia przez pracownika tajemnicy pracodawcy, powstałą z tego tytułu szkodę oraz jej wysokość (art. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]).

Istotne jest przy tym, że nie mają tu zastosowania przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link] ograniczające odpowiedzialność pracownika, dlatego też [b]poszkodowany pracodawca może dochodzić zapłaty odszkodowania w pełnej wysokości.[/b]

Przy czym może on dochodzić nie tylko naprawienia faktycznie poniesionej straty, ale także i zapłaty kwoty odpowiadającej wartości utraconych korzyści, które osiągnąłby, gdyby nie ujawniono jego tajemnicy (art. 361 § 2 k.c.).

W przypadku utraconych korzyści chodzi o szkodę hipotetyczną, a więc o graniczące z pewnością prawdopodobieństwo uzyskania przez poszkodowanego przedsiębiorcę tych korzyści. Podobnie wypowiadał się [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 11 października 2001 r. (II CKN 578/99).[/b]

W praktyce wykazanie wysokości powstałej szkody może być utrudnione. Jednakże w wyjątkowych przypadkach sąd może zastosować art. 322 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link].

Z przepisu tego wynika, że jeżeli w sprawie o naprawienie szkody sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik ujawnił konkurencyjnej firmie objęte tajemnicą informacje dotyczące sposobu produkcji farb w przedsiębiorstwie swego pracodawcy.

Na skutek ujawnienia tych informacji konkurencyjna firma podjęła się produkcji takich samych farb i odebrała pracodawcy pięciu dotychczasowych stałych klientów.

Pracodawca ustalił, że wskutek działania pracownika firma poniosła szkodę w wysokości 71 000 zł i wystąpił do sądu o zasądzenie od pracownika tej kwoty.

Sąd po ustaleniu, że pracownik dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na ujawnieniu tajemnicy pracodawcy, czym wyrządził pracodawcy szkodę, zasądził od niego tę kwotę na rzecz poszkodowanej firmy.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

Obowiązek zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa nie może być dorozumiany.

Dlatego pracodawca powinien uprzedzić o nim pracowników. Celowe byłoby np. podpisanie przez nich odpowiednich pouczeń lub zobowiązań dotyczących przestrzegania tajemnicy.[/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]