[b]– Zatrudniamy pracownika na 1/8 etatu (codziennie od poniedziałku do piątku przez godzinę) ze stawką 160 zł brutto. Jednego dnia w maju przepracował osiem godzin (szkolenie bhp). Zgodnie z moimi obliczeniami miał więc dodatkowych siedem godzin. W warunkach zatrudnienia jest informacja, że dodatek za nadgodziny przysługuje dopiero po przekroczeniu ośmiu godzin. Ile powinnam zapłacić brutto za nadgodziny majowe?[/b] – pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest ta ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego go systemu i rozkładu czasu pracy (art. 151 § 1 kodeksu pracy). Normy te są takie same zarówno dla pracownika pełnoetatowego, jak i dla niepełnoetatowca.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pracodawca zatrudnia dwóch pracowników. Jeden z nich pracuje w pełnym wymiarze, a drugi na pół etatu. Obaj zatrudnieni są w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku, z tym że pełnoetatowiec wykonuje swoje zadania od 8 do 16, a niepełnoetatowiec od 8 do 12. Obaj, z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy, w jednym dniu wykonywali pracę od 8 do 18. Zarówno jeden, jak i drugi miał w tym dniu dwie godziny nadliczbowe wynikające z przekroczenia dobowej normy czasu pracy – po przepracowaniu ośmiu godzin w tym dniu.[/ramka]

[srodtytul]Nieplanowana dodatkowa praca[/srodtytul]

Zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, mimo dodatkowej pracy, nie zawsze ma nadgodziny. Dodatkowa praca często jest bowiem jedynie nieplanowaną pracą, za którą przysługuje tylko normalne wynagrodzenie.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy na pół etatu wykonuje swoje obowiązki, pracując od poniedziałku do piątku od 6 do 10. Pracodawca często poleca mu pracę do 12. Mimo że jest to dodatkowa, nieplanowana praca, podwładnemu przysługuje za nią jedynie normalne wynagrodzenie. Nie stanowi ona bowiem przekroczenia ani dobowej, ani średniotygodniowej normy czasu pracy.[/ramka]

[srodtytul]Granica w umowie[/srodtytul]

Aby ograniczyć takie sytuacje, w których niepełnoetatowiec wykonuje dodatkową pracę bez dodatkowego wynagrodzenia (takiego jak dodatek z racji pracy w godzinach nadliczbowych), ustawodawca wprowadził obowiązek zapisywania w jego umowie o pracę tzw. limitu niepełnoetatowca. Jest to liczba godzin ponadwymiarowych, po przekroczeniu których podwładnemu przysługuje dodatek jak za godziny nadliczbowe (art. 151 § 5 k.p.).

Taki limit wolno określić, w zależności od organizacji czasu pracy i wyboru stron stosunku pracy, w odniesieniu do:

- wymiaru dobowego, np. pracownik zatrudniony na pół etatu otrzyma dodatek jak za godziny nadliczbowe po przepracowaniu więcej niż sześciu godzin dziennie,

- wymiaru tygodniowego, np. pracownik zatrudniony na pół etatu w równoważnym systemie czasu pracy otrzyma dodatek jak za nadgodziny po przepracowaniu więcej niż przeciętnie 30 godzin na tydzień w okresie rozliczeniowym,

- etatu, np. pracownik zatrudniony na pół etatu otrzyma dodatek jak za pracę nadliczbową po przekroczeniu wymiaru 1/4 etatu,

- wymiaru czasu pracy w okresie rozliczeniowym, np. pracownik zatrudniony na pół etatu otrzyma dodatek jak za pracę nadliczbową po przekroczeniu 120 godzin pracy w miesięcznym okresie rozliczeniowym.

[srodtytul]Kiedy i jakie pieniądze[/srodtytul]

Za pracę w granicach limitu niepełnoetatowcowi przysługuje jedynie normalne wynagrodzenie. Dodatki należą się dopiero po jego przekroczeniu (art. 151 § 5 k.p.).

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Zatrudniony na 1/8 etatu pracuje od poniedziałku do piątku po godzinie. Z wiążącej pracownika umowy o pracę wynika, że dodatek jak za godziny nadliczbowe przysługuje mu po przepracowaniu sześciu godzin na dobę.

W poniedziałek szef polecił mu pracę w wymiarze ośmiu godzin. Za sześć pierwszych godzin pracy (pierwszą planowaną i pięć dodatkowych) przysługuje mu jedynie normalne wynagrodzenie. Za dwie ostatnie – ponieważ przekraczają limit godzin ponadwymiarowych – pracownik otrzyma także dodatek jak za godziny nadliczbowe.[/ramka]

[srodtytul]Uważaj, co wpisujesz[/srodtytul]

Limitu godzin ponadwymiarowych nie wolno określić na poziomie, na którym występuje już praca w godzinach nadliczbowych. Nie można zatem skonstruować go następująco: „pracownik zatrudniony na pół etatu otrzyma dodatek jak za godziny nadliczbowe po przepracowaniu więcej niż przeciętnie 40 godzin w tygodniu w obowiązującym go okresie rozliczeniowym”. W takim wypadku przysługuje mu bowiem dodatek za pracę nadliczbową. A limit taki ma służyć określeniu godzin ponadwymiarowych, które nie są jeszcze godzinami nadliczbowymi, ale mimo to podwładny ma za nie dodatek jak za godziny nadliczbowe.

Nieprawidłowe jest więc też określenie limitu godzin ponadwymiarowych w sposób wskazany w pytaniu, bo zatrudnionemu na 1/8 etatu przysługują dodatki jak za godziny nadliczbowe po przepracowaniu więcej niż ośmiu godzin. Praca powyżej ośmiu godzin na dobę jest bowiem pracą nadliczbową, nie zaś ponadwymiarową, za którą przysługują dodatki z tego tytułu.

Takie nieprawidłowe określenie limitu godzin ponadwymiarowych ma dla niepełnoetatowca poważne skutki finansowe. Przy takim określeniu granicy podwładny nie ma prawa do dodatku za pracę ponadwymiarową. Dodatki przysługują mu bowiem dopiero za pracę nadliczbową, czyli po przekroczeniu norm czasu pracy.

Jeśli zatem pracujący na 1/8 etatu od poniedziałku do piątku po godzinie na dobę uczestniczył w szkoleniu bhp trwającym osiem godzin (czas szkolenia bhp wlicza się do czasu pracy), to z racji takiego dodatkowego czasu pracy przysługuje mu jedynie normalne wynagrodzenie. Praca ta nie była tą ponad limit, a ponadto nie stanowiła pracy nadliczbowej. Oprócz 160 zł, które zrekompensują zajęcia w wymiarze 40 godzin, podwładny otrzyma w maju, w ramach normalnego wynagrodzenia za dodatkowych siedem godzin czasu pracy, 28 zł (160 zł : 40 godz. x 7 godz.).

[ramka][b]Kiedy inspektor zakwestionuje zapis[/b]

Warto pamiętać, że nieprawidłowe określenie limitu godzin ponadwymiarowych niepełnoetatowca zakwestionuje inspektor pracy podczas kontroli. Może on bowiem uznać to za obejście przepisów o wynagrodzeniu za pracę ponadwymiarową. [/ramka]